назо́ўнік, ‑а, м.

1. Часціна мовы, якая абазначае прадмет, мае катэгорыю роду і змяняецца па склонах і ліках.

2. У матэматыцы — лік у дробах, які паказвае, на колькі частак падзелена адзінка.

•••

Прывесці да агульнага назоўніка гл. прывесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пры́тча, ‑ы, ж.

Кніжн. Іншасказальнае апавяданне з павучальным вывадам. Прытча пра блуднага сына. □ [У прамове] былі і цытаты з бібліі, і цэлы псалом, і дарэчы прыведзеная прытча. Лынькоў. // Іншасказальны выраз. [Ярошка:] — Кіньце гаварыць прытчамі, не люблю алегорый, эзопавай мовы. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ле́ксіка, ‑і, ДМ ‑сіцы, ж.

Сукупнасць слоў якой‑н. мовы ці дыялекта. Беларуская лексіка. Дыялектная лексіка. // Сукупнасць слоў, якія ўжываюцца ў якой‑н. сферы дзейнасці. Прафесійная лексіка. // Слоўнікавы склад твораў якога‑н. аўтара. Лексіка Якуба Коласа.

[Ад грэч. lexikos — слоўнікавы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

макарані́зм, ‑а, м.

Кніжн.

1. Замежнае слова або выраз, які пранік у родную мову ў нязменным выглядзе.

2. Слова або выраз з жывой народнай мовы (французскай, італьянскай), якое пранікла ў літаратурную лацінскую мову з сярэдневяковай заходнееўрапейскай літаратуры.

[Фр. macaronisme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

знамяна́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Важны, выдатны па значэнню. Знамянальная дата. Знамянальныя падзеі.

2. Які мае асаблівы сэнс, асаблівае значэнне. Усе глядзелі на сцягі, як на нейкую знамянальную з’яву. Шамякін.

3. Які мае самастойнае значэнне. Знамянальныя часціны мовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ску́тасць, ‑і, ж.

Адсутнасць свабоды, лёгкасці ў дзеяннях, паводзінах і пад., скаванасць. Госця адказала таксама па-французску. І хоць памылак у вымаўленні не было — празмерная правільнасць мовы лепей за памылкі казала аб скутасці чалавека, які гаварыў. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БАБРУ́ЙСКІ НАСТА́ЎНІЦКІ ІНСТЫТУ́Т.

Існаваў у 1949—54 у Бабруйску. Адкрыты на базе пед. вучылішча. Рыхтаваў настаўнікаў 5—7-х кл. агульнаадук. школы. Тэрмін навучання 2 гады. Меў аддзяленні бел. і рус. мовы, бел. і рус. л-ры, фіз.-матэм., з 1950 завочнае. Працавалі кафедры педагогікі і псіхалогіі, бел. і рус. мовы, бел. і рус. л-ры, фізікі і матэматыкі, марксізму-ленінізму.

т. 2, с. 192

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АГАЯ́Н Газарос

(16.4.1840, Тбілісі — 3.7.1911),

армянскі педагог, пісьменнік. У 1870—86 выкладчык і інспектар школ у Арменіі і Грузіі. Выступаў за дэмакратызацыю адукацыі, адстойваў ідэі жаночай адукацыі, навучання на роднай мове. Аўтар падручнікаў арм. мовы, прац па выхаванні, методыцы выкладання мовы. Дэмакр. погляды выкладзены ў рамане «Дзве сястры» (1872), мемуарах «Аруцюн і Манвел» (1867) і «Галоўныя падзеі майго жыцця» (1893), казках для дзяцей.

т. 1, с. 74

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

дыктафо́н

(ад лац. dictare = дыктаваць + гр. phone = голас)

апарат для запісу на магнітную стужку і ўзнаўлення вуснай мовы.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

літо́та

(гр. litotes = прастата)

разнавіднасць метаніміі: зварот мовы, процілеглы гіпербале; замена якога-н. выразу іншым, раўназначным.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)