цяж, ‑а, Т ‑ом, м.

1. Рэмень ці трос, якія служаць сродкам перадачы цягавай сілы. Падчапілі другі паравоз, рванулі раз і два .. Перадыхнулі хвіліну, другую і рванулі так, што загрымеў і лопнуў цяж. Лынькоў.

2. Рэмень ці вяроўка, нацягнутыя ад верхняга канца аглоблі да восі пярэдняга кола для выраўноўвання ходу экіпажа. Пры конях ішлі па некалькі чалавек, мясілі гразь і час ад часу хапаліся за цяжы, крычалі на коней. Лобан.

3. Скрэпа, замацаванне, звязка. Змацаваць бярвенне жалезным цяжом.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

урэ́зацца

1. éindringen* vi (s), éinschneiden* vi (s); áufeinander stóßen*; (адзін у другі – пра цягнікі і г. д.);

урэ́зацца ў пясо́к (пра човен) auf Sand [auf Grund] stóßen*;

урэ́зацца ў нато́ўп in die Ménge éindringen*;

2. (надоўга запомніцца) sich éinprägen;

урэ́зацца ў па́мяць sich ins Gedächtnis éinprägen;

3. разм (закахацца ў каго-н) sich vergúcken, sich verknállen, sich vergáffen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

паве́рх м Stock m -(e)s, Stóckwerke; Stóckwerk n -(e)s, -e; Etáge [-ʒə] f -, -n, Geschóss n -es, -e;

пе́ршы паве́рх Érdgeschoss n -es, -e, Parterre [-´tɛrə і -´tɛr] n -s, -s;

жыць на пе́ршым паве́рсе im Érdgeschoss wóhnen, Partérre wóhnen;

другі́ паве́рх érster Stock;

жыць на другі́м паве́рсе im érsten Stock wóhnen;

жыць на чацвёртым паве́рсе im drítten Stock wóhnen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

or [ɔ:, ə] conj. ці, або́, альбо́;

Is he going or not? Дык ён ідзе ці не?;

for a day or two на па́ру дзён, на дзень-другі́;

without help or advice без пара́ды і (без) дапамо́гі;

or so прыблі́зна, не́шта каля́ (гэ́тага);

It costs 10 pence or so. Гэта каштуе каля дзесяці пенсаў;

or else а то (іна́чай), іна́кш;

Hurry up or else we’ll be late. Хутчэй, а то спознімся.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

дублёр

(фр. doubleur)

1) той, хто паралельна з кім-н. выконвае адну і тую ж работу і ў патрэбны момант можа замяніць яго (напр. д. касманаўта, д.-шафёр);

2) акцёр, які замяняе асноўнага выканаўцу ролі, а таксама кінаакцёр, які ўдзельнічае ў дубліраванні кінафільма;

3) другі састаў спартыўнай каманды, які з’яўляецца рэзервам для асноўнага саставу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ска́рбніца, ‑ы, ж.

1. Уст. Месца захоўвання дарагіх рэчаў, каштоўнасцей. Царская скарбніца. □ Другі заходні неф служыў жыллём для замкавых жыхароў, і там былі скарбніца і падземны ход за Гараднічанку. Караткевіч.

2. Матэрыяльныя каштоўнасці, маёмасць, багацце. Насустрач па шашы імчаліся машыны І з цэглай, і з жалезам, і з рудой, Багаты ўраджай, удой Плылі ўвесь час у скарбніцы краіны. Корбан. // перан. Сукупнасць культурных, духоўных каштоўнасцей. Ленінізм — скарбніца вечна жывога творчага марксізма. «Полымя». Міхась Чарот .. напісаў добрыя паэмы і вершы, якія назаўсёды засталіся ў скарбніцы беларускай літаратуры. Хведаровіч. // перан. Невычэрпная крыніца чаго‑н. У фальклоры паэт [М. Танк] знайшоў для сябе найбагацейшую скарбніцу ідэй, матываў, вобразаў, сюжэтаў. Гіст. бел. сав. літ. Абодва дзяды .. для дапытлівага, цікаўнага ўнука былі цэлай скарбніцай спазнання свету, энцыклапедыяй народнага жыцця. Вітка.

3. Месца сканцэнтравання якіх‑н. каштоўнасцей. [Луўр] — багацейшая скарбніца жывапісу і скульптуры, размешчаных у шасці аддзелах, кожны з якіх па сутнасці з’яўляецца музеем. Філімонаў.

4. Даўней — казна; месца захоўвання казны. Невялікае мураванае памяшканне станцыі мела звычайны .. выгляд: .. направа .. мясцілася багажня, скарбніца і невялічкі першы клас, а налева — другі і трэці класы. Гартны.

[Польск. skarbnica.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паля́дак

1. Поле, якое першы раз арэцца пасля высечкі лесу (Сен. Касп., Слаўг.). Тое ж паля́дка (Краснап. Бяльк.).

2. Абложная зямля на месцы ляда на другі, трэці год (Слаўг.).

□ ур. Антонава Паля́дка (поле) каля в. Кульшычы Слаўг., ур. Паля́дкі́ (луг) каля в. Дабранка Слаўг., ур. Лагу́таў Паля́дак (Лес) каля в. Любаны Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

пераго́н

1. Месца на полі, праз якое пераганяюць жывёлу з адной пашы на другую (Слаўг.). Тое ж перагонная пожня (Хоц.).

2. Месца цераз рэчку, дзе пераганяюць статак на другі бок (Краснап. Бяльк.).

3. Вузкая і доўгая паласа раллі (Азяр. Касп.).

4. Перавалачны пункт; заезны двор; адлегласць паміж заезнымі дамамі (Слаўг.).

□ в. Перагон Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

ад (ада), прыназ. з Р.

1. Указвае на зыходны пункт чаго-н.

Адысці ад агню.

Ад Мінска да Брэста.

Ад галавы да пят.

2. Указвае на крыніцу чаго-н.

Даведацца ад настаўніка.

3. Указвае на непасрэдную сувязь з чым-н., з якой-н. дзейнасцю.

Рабочы ад станка.

Людзі ад навукі.

4. Указвае на цэлае, якому належыць частка.

Крошкі ад хлеба.

Ножка ад крэсла.

5. Указвае на што-н., ад чаго пазбаўляюцца, што ліквідуецца, накіраванае супраць чаго-н.

Ачысціць ад пылу.

Схавацца ад спякоты.

Лекі ад хваробы.

6. Указвае на прычыну, падставу чаго-н.

Плакаць ад гора.

Вясёлы ад шчасця.

7. Указвае на другі прадмет, які супрацьпастаўляецца першаму.

Трэба адрозніваць дабро ад зла.

8. Ужыв. пры абазначэнні даты дакумента.

Загад ад 10 мая.

9. У выразах: год ад году, час ад часу, дзень ада дня і пад. указвае на часавую паслядоўнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

перайсці́ сов.

1. в разн. знач. перейти́;

п. ву́ліцу — перейти́ у́лицу;

п. ў другі́ пако́й — перейти́ в другу́ю ко́мнату;

п. да друго́й тэ́мы — перейти́ к друго́й те́ме;

п. на другі́ курс — перейти́ на второ́й курс;

у кастры́чніку 1917 го́да ўла́да перайшла́ ў ру́кі працо́ўных — ист. в октябре́ 1917 го́да власть перешла́ в ру́ки трудя́щихся;

у белару́скую мо́ву перайшло́ мно́га слоў з ру́скай мо́вы — в белору́сский язы́к перешло́ мно́го слов из ру́сского языка́;

п. на бок праці́ўніка — перейти́ на сто́рону проти́вника;

во́йскі перайшлі́ ў наступле́нне — войска́ перешли́ в наступле́ние;

п. з мясно́й е́жы на мало́чную — перейти́ с мясно́й пи́щи на моло́чную;

2.: няха́й лепш маё пяро́йдзе лу́чше я свои́м поступлю́сь;

◊ п. даро́гу — (каму) перейти́ доро́гу (кому);

п. Рубіко́н — перейти́ Руби́кон

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)