бестакто́ўнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць бестактоўнага; адсутнасць такту. Бестактоўнасць пытання. □ Алёшка спачатку змоўк, абураны бестактоўнасцю Рыгора, а потым усё больш і больш пачаў гарачыцца, даказваць. Ляўданскі.
2. Бестактоўны ўчынак. Але мацней за гэтае пачуццё была ўпэўненасць, што Сяргей павядзе сябе разумна і ніякай бестактоўнасці ў прысутнасці вучняў не дазволіць. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спазне́нне, ‑я, н.
Парушэнне тэрміну выканання, здзяйснення чаго‑н., больш позняя яўка каго‑н.; выкананне чаго‑н. у больш позні час. Лабановіч увайшоў у клас з некаторым спазненнем, мяркуючы, што, можа, яшчэ прыйдуць вучні. Колас. [Васю] вось і пра веснавую сяўбу трэба дбаць, каб, хоць і са спазненнем, управіцца з ёю. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шырэ́ць, ‑эе; незак.
Станавіцца больш шырокім па тэрыторыі. За вёскай.. [возера] яшчэ больш шырэе, разыходзіцца на два рукавы, потым зноў зліваецца. Ваданосаў. // Шырока прасцірацца. Ад воклічаў зямля калышацца, Шырэе даль, святлее шыр. Астрэйка. Гляджу і гляджу, як шырэюць прасторы, Направа, налева граніцы няма... Тарас. // перан. Расці колькасна, духоўна. Шырэюць бальшавіцкія рады. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ярчэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
Станавіцца больш яркім; ззяць, зіхацець. Святло набліжалася і ярчэла даволі хутка, але раптам згасла. Кулакоўскі. Ярчэюць залатыя россыпы зор. Лынькоў. // перан. Станавіцца больш выразным, бачным, адчувальным. Толькі нязменна ярчэе Ленінскай праўды святло. Глебка. Людскія рукі ў працы нылі, А зрок ярчэў ад шчасця жыць. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мусо́ліцца, ‑ліцца; незак.
Разм. Забруджвацца ад неакуратнага карыстання; зашмальцоўвацца. З кожным днём блакнот усё больш мусоліўся, .. беражкі лісткоў загіналіся. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабайчэ́ць, ‑чаю, ‑чэеш, ‑чэе; зак.
Разм. Стаць больш бойкім. У вагоне людзі ажывіліся, павесялелі, пабайчэла іх гутарка, пазванчэў смех. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўту́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Утуліць усё, многае. Немцы яшчэ больш згорбіліся, паўтульвалі галовы ў настаўленыя каўняры шынялёў... Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прагрэ́с, ‑у, м.
Рух наперад, пераход на больш высокую ступень у развіцці. Тэхнічны прагрэс. // Развіццё чаго-небудзь, паляпшэнне; проціл. рэгрэс.
[Ад лац. progressus — рух наперад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамарнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., што.
Дарма, марна патраціць (час). У Кіеве і Львове мы прамарнавалі больш за суткі! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапра́жыцца, ‑жыцца; зак.
1. Спражыцца, папражыцца — пра ўсё, многае.
2. Страціць свае якасці ад доўгага пражання; папражыцца больш, чым трэба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)