2. Які надзяваецца не для працы; святочны, парадны.
В. касцюм.
3. Які выдаецца пры звальненні з работы.
Выхадная дапамога.
4.у знач.наз.выхадны́, -о́га, м., выхадна́я, -о́й, ж., мн. -ы́я, -ы́х. Той, хто выкарыстоўвае свой выхадны дзень (разм.).
Ён сёння в.
5.у знач.наз.выхадны́, -о́га, мн. -ы́я, -ы́х, м. Тое, што і дзень адпачынку (разм.).
Паедзем у в. па грыбы.
◊
Выхадныя даныя — звесткі пра месца і час выхаду кнігі, часопіса і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сурвэ́та, сурвэ́тка ’кавалак тканіны або паперы для гігіенічных мэт’, ’абрус’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), сурвэ́та, сарвэ́та ’абрус, настольнік’ (паст., швянч., брасл., Сл. ПЗБ), сурвэ́та ’сурвэтка’ (Сцяшк.), ’цырата’ (Гіл.), ’святочны абрус фабрычнай работы з узорамі’ (ДАБМ, камент., 925), сурвато́ўка ’фабрычнага вырабу хустка з узорамі’ (маладз., Гіл.), ст.-бел.сервета ’абрус, настольнік’ (Ст.-бел. лексікон). З польск.serweta, якое ад франц.serviette < servir ’служыць’ (Кюнэ, Poln., 96; SWO, 679). Гл. яшчэ сарвэта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Paráde
f -, -n
1) пара́д
die ~ ábnehmen* — прыма́ць пара́д
2) свято́чны ўбо́р
3) пары́раванне ўда́ру (бокс, фехтаванне)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бу́дзень, ‑дня; мн. будні, ‑дняў; м.
1. Будны, не святочны дзень. Ці то ў будзень, ці то ў свята, Як адчыніш толькі дзверы — У каго які занятак, Можна ведаць па кватэры.Непачаловіч.
2.перан. Штодзённае жыццё. Працоўныя будні. □ Мы ідзём з пуцёўкаю райкома праз гарачыя крутыя годы ў камунізма будзень, як дадому.Вялюгін.Не выгрызе сцежкі Асенняя злосць, Дзе творыцца новы І радасны будзень.Хадыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кірма́ш
(польск. kiermasz, ад ням. Kirchmesse)
1) святочны базар, які даўней рабіўся звычайна ў пэўную пару года і суправаджаўся народным гуляннем, забавамі;
2) перыядычны масавы продаж тавараў, звычайна ў пэўным месцы (напр. пераднавагодні к.);
3) перан. шумнае зборышча (напр. птушыны к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ну́мар, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Парадкавы лік прадмета ў шэрагу яму падобных.
Н. тэлефона.
Н. білета.
2. Прадмет, абазначаны пэўным лікам па парадку.
Святочны н. газеты.
3. Жэтон, планка, ярлык і пад. з адбіткам або малюнкам лічбы.
4. Размер адзення, абутку і інш.
5. Асобны пакой у гасцініцы, лазні і пад.
6. Асобнае закончанае выступленне артыстаў (у тэатры, на канцэрце і пад.).
Сольны н.
7.перан. Які-н. нечаканы, дзіўны ўчынак (разм.).
Выкінуць н.
|| памянш.нумаро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 і 5 знач.).
|| прым.нумарны́, -а́я, -о́е (да 1 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Свя́та ‘урачысты дзень; культавая ўрачыстасць’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Гарэц., Байк. і Некр., Касп., Шат.), дыял.свя́то, сʼя́то ‘тс’ (ст.-дар., Сл. ПЗБ, ТС), ст.-бел.с(вѧ)то ‘тс’ (Альтбаўэр). Да святы (гл.) першапачаткова, відаць, як азначэнне да назоўніка ніякага роду, магчыма, з *svęto vermę, параўн. адно са значэнняў ст.-бел.веремѧ ‘свята’ (Альтбаўэр) і святдзень ‘тс’ (Ласт.). Адносіны да польск.swięto ‘свята’, якое разглядаецца як рэліктавая форма Н. скл. адз. л. н. р. назоўнікаў (Длугаш-Курчабова, 491), застаюцца нявызначанымі. Параўн. таксама прыметнік светны́, сʼетны́ ‘святочны’ (ТС).
1. Набыць прыгожы выгляд, стаць прыгожым. Убраліся ў чырвань праспекты і плошчы І ў [к]вецень вясновую — дрэвы садоў.Хведаровіч.// Прыгожа адзецца, прыбрацца, разадзецца; выстраіцца. Убрацца ў святочны касцюм. □ [Міхаліна:] — А калі адчыніла шафу, каб адзецца, то адчула, што знікла маё жаданне ўбрацца па-святочнаму.Шамякін.
2.Разм. Управіцца з уборкай ураджаю. [Ганна:] — Напішы, Алеська, што ўбраліся са збажыною.Скрыган.
•••
Убрацца ў пер’е — абжыцца, палепшыць матэрыяльнае становішча, пачаць жыць самастойна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нерабо́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, які не працуе, жыве но са сваёй працы. Возьмем, напрыклад, кааперацыю, дзе мы бачым велізарныя лічбы рабочых прадстаўнікоў. Мы ведаем, што яна раней складалася амаль цалкам з прадстаўнікоў нерабочага класа.Ленін.
2. Які не выконвае працы, няздольны да яе (пра жывёлу).
3. Такі, калі не працуюць; вольны ад працы. Нерабочы дзень.// Які выкарыстоўваецца не для работы; выхадны, святочны. Алёшка паволі падышоў да крана .. Хуценька пераапрануўся ў нерабочы гарнітур.Лынькоў.
4. Які не выклікае схільнасці да працы. Нерабочы настрой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пара́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да парада, звязаны з парадам. Парадны строй. Парадны марш.// Прызначаны для парада, для ўрачыстых выпадкаў. Парадная форма. □ З рэчавага мяшка.. [Язэп] дастаў пару новенькіх пагонаў, якія яму выдалі ў шпіталі, не палявых, а парадных, а яркімі нашыўкамі.Асіпенка.Сухавараў быў адзеты ў парадны мундзір з бліскучымі гузікамі.Колас.//Святочны. Парадны выгляд.
2. Галоўны (пра лесвіцу, уваход і пад.). Парадныя дзверы. □ [Кандрат] не пайшоў з чорнага ўваходу, каб не падумалі, што хаваючыся да Домны ходзіць, пастукаўся ў парадны.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)