этыке́т, ‑у, М ‑кеце, м.

Устаноўлены парадак паводзін, формы абыходжання ў якім‑н. асяроддзі, грамадстве. Захоўваючы этыкет, Базыль падвёў сяброў наўперад да жонкі Кузьмы Скаромнага, як самай старэйшай з жанок. Колас. Дзе этыкету многа, там шчырасці мала. Прымаўка.

•••

Моўны этыкет — нацыянальна спецыфічныя правілы моўных паводзін, якія рэалізуюцца ў сістэме ўстойлівых формул і выразаў у прынятых грамадствам сітуацыях «ветлівага» кантакту з субяседнікам.

[Фр. étiquette.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

barrier1 [ˈbæriə] n.

1. бар’е́р; агаро́джа; заста́ва;

Show your ticket at the barrier of the railway station. Пакажыце білет каля кантрольнага бар’ера чыгуначнай станцыі.

2. перашко́да (перан.);

the language barrier мо́ўны бар’е́р

3. мяжа́, рубе́ж, лі́нія падзе́лу;

race barriers ра́савыя бар’е́ры

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

lingual

[ˈlɪŋgwəl]

1.

adj.

1) язы́чны

а) a lingual nerve (muscle) — язы́чны нэ́рв (му́скул)

б) Phon. lingual sounds — язы́чныя гу́кі

2) мо́ўны

2.

n. Phon.

язы́чны гук

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

БЕНВЕНІ́СТ (Benveniste) Эміль

(27.5.1902, г. Халеб, Сірыя — 3.10.1976),

французскі мовазнавец. Вучань А.Мее. З 1935 праф. Калеж дэ Франс, з 1945 сакратар Парыжскага лінгвістычнага т-ва, з 1960 чл. Франц. АН. Працы ў галіне агульнага і індаеўрап. мовазнаўства, агульнай семіялогіі. Даследаваў праблемы структурнай лінгвістыкі. У адрозненне ад Ф. дэ Сасюра лічыў моўны знак міжвольным, таму што ён абумоўлены сістэмай мовы («Прырода лінгвістычнага знака», 1939). Аўтар тэорыі структуры індаеўрап. кораня, шматлікіх прац па іранскіх мовах.

Тв.:

Problèmes de linguistique gènèrale. Paris, 1969;

Рус. пер. — Общая лингвистика. М., 1974.

т. 3, с. 95

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

штамп

(ням. Stampfe, ад іт. stampa = пячатка)

1) форма для вырабу вялікай колькасці аднолькавых прадметаў спосабам ціску або чаканкі;

2) прамавугольная пячатка з назвай і адрасам установы, прадпрыемства, арганізацыі;

3) перан. збіты моўны выраз.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фра́за

(гр. phrasis = выраз, моўны зварот)

1) інтанацыйна аформленае спалучэнне слоў, якое выражае думку (напр. вымавіць фразу);

2) перан. напышлівы, беззмястоўны выраз (напр. пустая ф.);

3) муз. невялікая і адносна закончаная частка мелодыі (напр. музычная ф.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

БЕЛАДЗЕ́Д Іван Канстанцінавіч

(29.8.1906, с. Успенка Ануфрыеўскага р-на Кіраваградскай вобл., Украіна — 21.9.1981),

украінскі мовазнавец. Акад. АН УССР (1957) і АН СССР (1972). Засл. дз. нав. Украіны (1966). Скончыў Харкаўскі ун-т (1932). З 1961 дырэктар Ін-та мовазнаўства імя А.А.Патабні АН УССР, адначасова ў 1962—78 віцэ-прэзідэнт АН УССР. Даследаваў праблемы ўсх.-слав. моў, у тым ліку бел. моўны матэрыял («Кантакты ўкраінскай мовы з іншымі славянскімі і уніфікацыя яе вуснай літаратурнай формы», 1968; «Лінгвастылістычная характарыстыка перакладу твораў К.Крапівы на ўкраінскую мову», 1972), агульнае мовазнаўства і сацыялінгвістыку. Дзярж. прэміі УССР 1971 і СССР 1983.

І.К.Германовіч.

т. 2, с. 383

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДАРАШЭ́ЎСКІ (Doroszewski) Вітольд Ян

(1.5.1899, Масква — 26.1.1976),

польскі мовазнавец. Чл. АН у Кракаве (1947) і Польскай АН (1952). Д-р філал. н. (1928), праф. Варшаўскага ун-та (з 1930). Рэдактар час. «Poradnik Językowy» («Моўны дарадчык», з 1932). Даследаваў словаўтварэнне, фанетыку, дыялекталогію, семантыку польск. мовы: «Манаграфія пра словаўтварэнне» (ч. 1—4, 1928—31), «Асновы польскай граматыкі» (ч. 1, 1952), «Пра культуру слова» (ч. 1—3, 1962—79), «Элементы лексікалогіі і семіётыкі» (1970) і інш. У 1931—34 вывучаў бел. нар. гаворкі Палесся. Пытанні бел. мовы разглядаў у арт. «Роднасць моў у святле фактараў дыялекталогіі» (1939). Дзярж. прэмія Польшчы 1969.

т. 6, с. 52

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

bariera

ж.

1. бар’ер; перагародка;

bariera podnoszona — шлагбаўм;

2. перан. бар’ер; перашкода;

bariera językowa — моўны бар’ер;

bariera dźwiękowa (dźwięku) фіз. гукавы бар’ер

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

usdruck

m -(e)s, -drücke

1) выяўле́нне, адлюстрава́нне, выка́званне

2) выра́знасць

3) вы́раз, мо́ўны зваро́т

zum ~ brngen* — вы́казаць

zum ~ kmmen* — знайсці́ адлюстрава́нне

mit ~ — выра́зна, з пачуццём

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)