Мацыёла, маціёла ’ляўконія сівая, Matthiola incana L.’ (Кіс., Інстр. II). З лац. назвы гэтай расліны. Спалучэнне літар ‑th‑ магло чытацца, як у англ. мове, якое пры перадачы на рус. мову перадавалася праз -[с]- і ў спалучэнні з папярэднім [т] стала пісацца як ‑ц‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
алфаві́т
(гр. alphabetos, ад alpha + beta = назвы першых дзвюх літар грэчаскага алфавіта)
сукупнасць літар якой-н. пісьменнасці, размешчаных у пэўным парадку; азбука.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
бры́дэр
(англ. breeder = літар. вытворца)
разнавіднасць рэактара-размнажальніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
начерта́ние ср.
1. (действие) напіса́нне, -ння ср.;
2. (очертание, внешняя форма) абры́с, -су м., ко́нтур, -ру м.;
начерта́ние букв абры́с лі́тар;
3. (очерк, руководство) уст. на́рыс, -су м.; (набросок) на́кід, -ду м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
акрафані́я
(ад акра- + -фанія)
складанаскарочаныя словы з пачатковых літар словазлучэння, якія чытаюцца не па назвах літар, а як звычайнае слова (напр. загс, нэп).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Надзе́жа 1 ’надзея’ (Нас., Сл. ПЗБ), надзёжа (Бяльк., Сл. ПЗБ). Прасл. *nadědja, вытворнае ад *deti, гл. дзець (ст.-слав. деѫдѫ ’кладу’), рус. дыял. надёжа, літар. надежда (Смелае., Фасмер, 3, 37), ст.-рус. надежа, ст.-слав. надеѫда, балг. надежда, макед. надеж. Параўн. надзёя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бакштэ́йн
(ням. Backstein = літар. абпаленая цэгла)
гатунак галандскага сыру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
джыха́д
(ар. džihad = літар. намаганне)
тое, што і газават.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Скілу́ндзі ‘скручаны здор у форме рулета’ (ігн., Сл. ПЗБ). Параўноўваецца з літ. дыял. skelúndzis, літар. skilándis ‘страўнік, напханы мясам’ (там жа), запазычана ў старабеларускую мову з літоўскай (1506 г., Булыка, Лекс. запазыч., 119); меркаванні пра польскае пасрэдніцтва (Анікін, Опыт, 280) цяжка давесці. Гл. таксама шкілундзя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падаплёка ’падбіўка ў (мужчынскай) сарочцы’ (Бяльк., Касп., Мат. Гом., Малчанава, Мат. культ.). Рус. літар. подоплёка ’унутраны сэнс’, дыял. ’падбіўка ў сялянскай кашулі’, укр. підіпле́чка ’падаплёка’. Ад пад і плячо (Фасмер, 3, 299). Гродз. падапле́чка ’накладка з ваты на плечы’ (Сцяшк.), відаць, пад семантычным уплывам пле́чыкі ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)