блыха́, ‑і, ДМ блысе; мн. блохі, блох; ж.
Маленькае паразітычнае бяскрылае насякомае; скочка.
•••
Вадзяная блыха — тое, што і дафнія.
Земляная блыха — тое, што і земляная блошка (гл. блошка).
З блыхі рабіць вала гл. рабіць.
Карміць блох гл. карміць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхвалява́ць сов., в разн. знач. разволнова́ть; взволнова́ть; (огорчить — ещё) расстро́ить;
ве́цер ~ва́ў мо́ра — ве́тер разволнова́л мо́ре;
гэ́та пісьмо́ ~ва́ла яго́ — э́то письмо́ разволнова́ло (взволнова́ло) его́;
маўча́нне сы́на ~ва́ла бацько́ў — молча́ние сы́на расстро́ило роди́телей
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тахагра́ма
(ад гр. tachos = хуткасць + -грама)
графічны запіс змен хуткасці вярчэння (напр. вала машыны) у залежнасці ад часу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Сі́-і-і ‘выгук, якім спыняюць вала ці каня’ (Варл.). Няясна; параўн. укр. сі, сі‑ссі ‘выгукі, якімі адганяюць кароў’, сі‑сі ‘вокліч, якім падклікаюць ягнят’ — таксама няяснага паходжання, гл. ЕСУМ, 5, 249.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перапя́сы ’пярэсты (вол, карова)’ (мазыр., ЛА, 1), ’масць вала, кабана’ (Янк. 2). З перапялясы ’з доўгімі палосамі’ (Нас.) (гл.) з менай ‑ля‑ на ‑я‑ пад уплывам лексемы пояс ’пас. паласа’. Параўн. таксама перапалосы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вол (род. вала́) м. вол;
◊ рабі́ць як чо́рны в. — рабо́тать как вол;
ні вала́ ні кала́ — ни кола́ ни двора́;
з аднаго́ вала́ дзвюх шкур не дзяру́ць — погов. с одного́ вола́ двух шкур не деру́т;
адзі́н хоць з’еш вала́, дык адна́ хвала́ — посл. оди́н хоть съешь вола́, так одна́ сла́ва;
стары́ в. баразны́ не псуе́ — погов. ста́рый конь борозды́ не по́ртит;
(прыйшо́ўся) як вол да карэ́ты — погов. (годи́тся) как вол для каре́ты
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запрацава́ць сов., в разн. знач. зарабо́тать;
~ва́ла машы́на — зарабо́тала маши́на;
з. на пражыццё — зарабо́тать на прожи́тие
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вярмо́ ’ярмо’ (Шн., 2; Шн., 1; Сцяшк.; Жд., 1); ’вупраж для вала’ (Мат. АС Гродз.). Да ярмо́ (гл.). Пачатковае в‑ — пераасэнсаванне пратэзы i̯‑ ў гродзенскіх гаворках, дзе маецца і адваротная з’ява; параўн. вавёрка — яе́рка (ДАБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АКСЕЛЕРА́ТАР (ад лац. accelerare паскараць) у тэхніцы, рэгулятар колькасці гаручай сумесі, што паступае з карбюратара ў цыліндры рухавіка ўнутр. згарання (у дызелях — паліва з помпы). Прызначаны для змены частаты вярчэння каленчатага вала рухавіка і адпаведна скорасці руху аўтамабіля, трактара і інш.
т. 1, с. 204
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
нае́сціся, ‑емся, ‑ясіся, ‑есца; ‑ядзімся, ‑ясцеся, ‑ядуцца; пр. наеўся, ‑елася; заг. наешся; зак.
Пад’есці, перастаць быць галодным. Трэзар наеўся, лёг на лаве каля мяне і спакойна заснуў. Бядуля. Узяліся меншыя браты абед варыць: зарэзалі вала, разабралі і зварылі. Самі наеліся і брата накармілі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)