Злот, злоты ’польская грашовая адзінка’, адкуль ’манета вартасцю 15 кап’ (Нас., Бяльк.) і г. д. З польск. złoty ’грашовая адзінка (< ’залаты’, гл. золата). Злот, відаць, утварэнне назоўніка шляхам усячэння для падвядзення пад тып назвы іншых грашовых адзінак (рубель, дукат, талер і г. д.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адзі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Першы, найменшы цэлы лік, а таксама яго лічбавы знак «1». // толькі мн. (адзі́нкі, ‑нак). Апошняя лічба ў мнагазначных ліках. Двухзначны лік складаецца з адзінак і дзесяткаў.
2. Самая нізкая адзнака паспяховасці ў пяцібальнай сістэме, якая азначае: «вельмі дрэнна».
3. У спалучэнні з назоўнікамі або прыметнікамі азначае велічыню, якая прынята для вымярэння аднародных велічынь. Адзінка вымярэння. Грашовая адзінка. Адзінка даўжыні. Кармавая адзінка. Адзінка паскарэння. Сістэма адзінак.
4. Кожная асобная істота, прадмет, паасобнік. Аддзел рукапісаў сабраў каля 2000 адзінак рукапісных твораў. «Беларусь». // Службовае месца ў штатным раскладзе якой‑н. установы, арганізацыі. Штатная адзінка. Вакантная адзінка. // толькі мн. (адзі́нкі, ‑нак). Мала хто; паасобныя. З вялікай групы экскурсантаў толькі адзінкі дасягнулі вяршыні гары.
5. звычайна з азначэннем. Самастойная частка нечага цэлага. Адміністрацыйная адзінка. Гаспадарчая адзінка. Баявая адзінка.
6. Асобны чалавек; асоба, індывідуум. Гераізм савецкіх людзей — не якасць выключных адзінак, а масавая з’ява, уласцівасць усяго народу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ценны, ‑ая, ‑ае.
1. Разм. Вартасцю ў сто рублёў; сторублёвы. Соценны білет. / у знач. наз. со́ценная, ‑ай, ж. Ларывончык палез у кішэню, дастаў новенькую соценную і працягнуў яе Алімпе. Сабаленка.
2. Які складаецца са ста адзінак або які мае сто якіх‑н. адзінак. Пасярод стала, поруч з попельніцай, ляжала соценная пачка папярос. М. Ткачоў.
•••
Соценная вага — вага, на якой прадмет, што ўзважваецца, ураўнаважваецца ў сто разоў лягчэйшай гірай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
структуралі́зм, ‑у м.
1. Напрамак у навуцы, які апісвае аб’ект як сістэму элементаў.
2. Адзін з напрамкаў у мовазнаўстве, які разглядае структуру мовы як цэласную сістэму адносін моўных адзінак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трохты́сячны, ‑ая, ‑ае.
1. Ліч. парадк. да тры тысячы.
2. Які складаецца з трох тысяч якіх‑н. адзінак. Трохтысячны атрад.
3. Разм. Коштам у тры тысячы рублёў. Трохтысячны гарнітур.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. У матэматыцы: першы, найменшы цэлы лік у дзясятку, а таксама яго лічбавы знак «1».
2. толькі мн. (адзі́нкі, -нак). Апошняя лічба ў мнагазначных ліках.
Двухзначны лік складаецца з адзінак і дзясяткаў.
3. Велічыня, якой вымяраюцца іншыя аднародныя велічыні.
Грашовая а.
А. сілы току.
4. Асобная самастойная частка ў складзе цэлага, асобны прадмет ці асоба ў групе падобных.
Гаспадарчая а.
Штатная а.
5. мн. Асобныя прадметы ці людзі, істоты, нямногія па ліку; мала хто.
Такіх людзей адзінкі (вельмі мала).
○
Адзінка захавання (спец.) — экспанат музея, экзэмпляр кнігі ў бібліятэцы.
У музеі тысячы адзінак захавання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
семяры́к, -мерыка́, мн. -мерыкі́, -мерыко́ў м.
1. Старая руская мера (ліку, вагі, аб’ёму і пад.) або прадмет, якія змяшчаюць у сабе сем якіх-н. адзінак, складаецца з сямі частак.
С. пшаніцы.
2. Сем коней у адной запрэжцы.
|| прым. семяры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трох...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) які складаецца з трох частак, адзінак; які мае тры аднолькавыя прыкметы, уласцівасці, напр.: трохгаловы, трохгранны, трохдзённы, трохколавы, трохмесны, трохпакаёвы, трохствольны, трохступеньчаты, трохтактны, трохфазны, трох’ярусны;
2) трайны па масе, часе, аб’ёме і пад., напр.: трохгадзінны, трохдзённы, трохтонны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аб’ядна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Утварыць адно цэлае з асобных частак, адзінак. Аб’яднаць два прадпрыемствы ў адно.
2. Згуртаваць, дасягнуць аднадушнасці. Аб’яднаць намаганні для вырашэння важнай навуковай праблемы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мно́жанне, ‑я, н.
Адно з чатырох арыфметычных дзеянняў, сутнасць якога заключаецца ў тым, што адзін лік павялічваецца ў столькі разоў, колькі адзінак у другім ліку. Знак множання. Табліца множання. Паслядоўнае множанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)