агульная назва вонкавых ачаговых паталагічных змен скуры (экзентэма) і слізістых абалонак (энантэма). Бывае першасная (запаленчыя плямы, гнайнікі і інш.) і другасная (лускавінкі, язвы, эрозія і інш.). Узнікае пад уздзеяннем фіз., хім., бактэрыяльных паразітарных фактараў, пры кантакце з некаторымі раслінамі. Прычынай высыпкі могуць быць парушэнні функцый эндакрынных органаў, страўнікава-кішачнага тракту, ц. н. с., абмену рэчываў, балансу вітамінаў, імунітэту і інш. Сімптом многіх інфекц. захворванняў (адзёр, шкарлятына, тыф і інш.).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гамапла́стыка
(ад гама- + пластыка)
перасадка тканак або органаў ад аднаго прадстаўніка якога-н. біялагічнага віду другому, напр.скуры ад аднаго чалавека другому, нырак, рагавіцы (параўн.гетэрапластыка).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ле́і
(фр. lé = палатно, шырыня тканіны паміж двума пругамі)
нашыўкі са скуры ці моцнай тканіны на кавалерыйскіх штанах у месцах, якія пры яздзе датыкаюцца да сядла.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эпідэ́рміс
(ад эпі- + дэрма)
1) знешні, паверхневы слой скуры чалавека і жывёл, які складаецца з эпітэлію;
2) покрыўная тканка лісця, сцябла, кораня і іншых органаў раслін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вы́рабм
1. (прадукцыі) Produktión f -, Áusstoß m - es, Erzéugung f -;
2. (прадукт працы) Erzéugnis n -ses, -se; Wáre f -, -n;
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Вы́лупіць ’абадраць, ачысціць ад скуры, лупін’ (БРС, Нас., Яруш., Касп.); ’вырваць, паглуміць’ (Сцяшк.); ’вытарашчыць вочы’ (Нас., Бяльк.); ’пабіць, адлупцаваць’ (БРС, Нас., Шат.); ’выставіць напаказ’ (Нас.), вы́лупіцца ’вылезці з яйца (аб птушанятах)’ (Нас.); ’накінуцца на некага з крыкам, ашчэрыцца’ (Нас., Шат.); ’прыбрацца, упрыгожыцца’ (Касп.). Гл. лупіць. Апошняе значэнне запазычана, магчыма, з рус. мовы; параўн. рус.пск., цвяр., валаг., каз. і г. д. вылупа́ться ’прыбірацца, выстройвацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плаймо́, пляймо ’пляма’ (беш., Нар. сл.) — у выніку кантамінацыі лексем пляма і лагаю (гл. латюі) пры ад’ідэацыі балтыйскіх слоў: літ.plėnys ’попел’, прус.plejnis ’белы попел на жары (вуголлі)’. У польск.plama, з якога паходзіць бел.пляма, зліліся ст.-польск.plana ’загана’, ’дыятэз’ і (медыцыне^) plana ’чырвоная (агністая) пляма на скуры (ад хваробы)’, якое з ням.Flamme < лац.flamrna < jlagma < jlagräre ’гарэць’ (Банькоўскі, 2, 597; Брукнер, 417).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прышчаўнік, прышчатнік, прышчынец ’казялец пякучы, Ranunculus flammula L.’ (Кіс.). Да прышч (гл.). Укр.прищинець, прищирник ’казялец’, рус.дыял.прыщенец ’расліна казялец’, чэш.pryskyřnik, польск.pryskirnik (з чэш. — Махэк, Jména, 49), pryszczenica, pryszczniec (з укр.?), славац.pľuskiernik ’тс’ (< pľuskier ’прышч, пухір’). Назва дадзена паводле уласцівасці расліны, пры дотыку да якой узнікаюць пухіры на скуры. Гл. аб гэтым Махэк₂, 489; Банькоўскі, 2, 807; ЕСУМ, 4, 585.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нашы́ўка, ‑і, ДМ ‑шыўцы; Рмн. ‑шырак; ж.
1. Кавалак тканіны, скуры і пад., нашытыя на што‑н. Шапка з чырвонай нашыўкай.
2. Знак адрознення вайсковых званняў. [Лявон] падбег да акна з двара і ўбачыў з другога боку стала паляка з афіцэрскімі нашыўкамі на зялёным салдацкім сурдуце.Чорны.// Ганаровы знак за раненне на фронце і звыштэрміновую службу ў арміі. [Васіль:] — Дзесяць медалёў мае [Іван Мікітавіч] ды яшчэ цэлую нашыўку за раны.Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Рмн. ‑пак; ж.
Вокладка з кардону, скуры і пад. для захоўвання папер, малюнкаў і пад. Галоўны інжынер уважліва праглядаў паперы ў папцы, што ляжала ў яго на каленях.Карпаў.Адзін з.. [харыстаў] — той, што выконваў абавязкі бібліятэкара, — застаўся збіраць папкі з нотамі.Мехаў.// Від партфеля (звычайна без ручак). Хадзіў.. [выкладчык] у капелюшы, заўсёды пры гальштуку, насіў з сабой не партфель,.. а жоўтую папку.Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)