There are three new houses on our street — На на́шай ву́ліцы ёсьць тры но́выя дамы́
is there a bus stop near here? — Ці ёсьць тут блі́зка аўто́бусны прыпы́нак?
5) вось
There he goes — Вось ён ідзе́
There he goes again — Ён зноў пачына́е то́е са́мае
2.
n.
то́е ме́сца
from there — адту́ль, ад таго́ ме́сца
up to there — да таго́ ме́сца
3.
interj.
ну!
There, there! Don’t cry — Ну, ну! Ня плач
•
- all there
- Here you are!
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Запа́с ’прыгатаванае на будучае’. Рус., укр.запа́с, польск.zapas ’тс’. Ст.-рус.запасъ ’запас’ (XV ст.). Параўн. польск.zapas, чэш., славац.zápas ’спаборніцтва’, серб.-харв.за̀пас ’тое, што ахапляецца адным закідам мярэжы’. Балг., макед.запас ’рэзерв’ (ваен.) < рус., БЕР, 1, 601. Серб.-харв. ад за̀пасати ’змяшчаць нешта вакол пояса’ (гл. пас1 ’пояс’), ’абкружаць’. Такога ж паходжання (ад ’брацца за пояс, пас’) чэш., славац., польск.Махэк₂, 709, Брукнер, 645. Рус.запасПраабражэнскі (1, 242; 2, 22), як і спасать, опасный, звязвае з пасти (гл. пасвіць), таксама Фасмер, 2, 78. Шанскі (2, З, 52) удакладняе: ад пасти ’берагчы, захоўваць’. Гэта магчыма. Аднак нельга выключаць і паходжання ўсх.-слав. і польск. слоў ад таго ж кораня пас ’пояс’: ’вогненны запас для агнястрэльнай зброі’ (адно са старажытных значэнняў), як і прыпас ’тое, што знаходзіцца за поясам’ з далейшым развіццём значэння. У карысць гэтага, між іншым рус.запас ’улоў з рыбалоўнай снасці’ (Даль).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́йка1 ’вузкі стальны брус на чыгунцы’ (ТСБМ, Касп., Шат., Байк. і Некр.), ’вузкая тонкая дошчачка’ (ТСБМ, Бяльк., Шушк.), ’жалезная шына (у плузе) да якой прымацоўваецца лямеш і паліца’ (Бяльк.). Ад рэя1.
Рэ́йка2 ’сэрца, лёгкія, печань у жывёлы’ (Бяльк., Нас., Дабр.). Паводле Фасмера (3, 463) — няяснае. Пятлёва суадносіць гэту лексему з *rějati (sę), для якой на базе рус.дыял.ре́ять ’часта дыхаць, запыхацца’, ре́яться ’задыхацца’ выводзяць яе семантычнае адгалінаванне ’дыхаць’. Такім чынам, рэ́йка можа азначаць ’тое, чым дыхаюць; орган дыхання’ або, што больш верагодна ’тое, што мае малую вагу і таму усплывае у вадзе (супе)’ (Пятлёва, Этимология–1975, 42–44). Параўн. у Фасмера, які рус.лёгкое суадносіць з лёгкий, таму што, калі вантробы жывёл кладуць у ваду, лёгкія застаюцца на паверхні. Таксама ён прыводзіць адпаведнікі з іншых моў: англ.lights ’лёгкія некаторых жывёл’ > light ’лёгкі’, парт.leves ’лёгкія’ > leve ’лёгкі’ (Фасмер, 3, 474).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Omnes homines aequales sunt
Усе людзі аднолькавыя.
Все люди одинаковы.
бел. Адзін ‒ васемнаццаць, а другі ‒ без двух дваццаць. Адным мірам мазаны. Што ўсяму міру, тое і бабінаму сыну. Сонца свеціць усім роўна.
рус. И за синим морем горох не под печью сеют. Одним ми ром мазаны. Одного поля ягода.
фр. Tous les hommes sont pétris de la même argile (Все люди созданы из одной и той же глины).
англ. All are tarred with the same brush (Одной кистью мечены).
нем. Überall bäckt man das Brot im Ofen (Везде пекут хлеб в печи).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Electa una via non datur recursus ad alteram
Абраўшы адну дарогу, не збочвай на другую.
Избрав одну дорогу, не сворачивай на другую.
бел. Збочыць з дарогі лягчэй, як на дарогу натрапіць. Упусціў з рук, то і бяжы за ветрам. Што злавіў у рукі, тое дзяржы.
рус. На переправе коней не меняют. Назвался груздем, полезай в кузов.
фр. On ne change pas de chevaux au milieu du gué (Коней на переправе не меняют).
нем. Der gerade Weg ist der beste (Прямой путь ‒ самый лучший).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Irretit muscas, transmittit aranea vespas
Павуціна ловіць мух і прапускае восаў.
Паутина ловит мух и пропускает ос.
бел. Каму за шутку прымуць, а другому за тое шкуру знімуць.
рус. Закон, что паутина: шмель проскочит, а муха увязнет. Закон ‒ дышло, куда хочешь, туда и воротишь.
фр. Où la guêpe a passé le moucheron demeure (Где оса прошла, там задержится мошка).
англ. Laws catch flies, and let the hornets go (Законы ловят мух, но упускают шмелей).
нем. Kein Gesetz, es find’t sein Loch (Всякий закон находит свою дыру). Gesetze haben weite Maschen (Законы имеют широкие отверстия/петли).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Male parta male dilabuntur (Naevius)
Што несумленна здабыта/нажыта, тое прахам пойдзе.
Что нечестно добыто/нажито, то прахом пойдёт.
бел. Прыйшло махам, пайшло прахам. Як нажылі, так і пражылі.
рус. Чужое добро впрок не пойдёт. Как нажито, .так и про жито. Шаром да даром ‒ уйдёт паром. Пришло махом, и по шло прахом. Чужая делёжка впрок не идёт: как придёт, так и уйдёт..
фр. Mal gagné, mal dépensé (Плохо добыто, плохо растрачено).
англ. Ill-got, ill-spent (Плохо нажито, плохо прожито).
нем. Gestohlen Gut liegt hart im Magen (Украденное добро лежит камнем в желудке).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ве́я, ‑і, ж.
1.Тое, што і завея, завіруха (у 1 знач.). Сек яго [паравоз] вецер, марозіў мароз, Душыла зімовая вея.Панчанка.У тундры я пражыў гады, Там, помню, веі гэтак дзьмулі.А. Александровіч.
2.звычайнамн. (ве́і, ‑яў). Тое, што і вейкі. Шчокі пунсавелі ад марозу, а доўгія веі прыкрывалі неспакойны бляск чорных вачэй.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́дгалас, ‑у, м.
1.Тое, што і водгук (у 1 знач.). Заціх водгалас грымотнага раскату.Лынькоў.
2.перан.Тое, што і водгук (у 3 знач.). Ідэі Народнага фронту ўсюды знаходзілі жывы водгалас.Танк.З краю ў край прайсці, праехаць Я гатоў пад гэтым небам, Бо не водгалас, не рэха, А сама мне песня трэба!Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гнёт, ‑у, М гнёце, м.
1.Тое, што і прыгнёт. Хто перажыў увесь гнёт і зверствы старога капіталістычнага рэжыму, той навучыўся многаму і многаму.Ленін.// Усё тое, што гняце, мучыць. Адчуванне невыразнасці і няпэўнасці Пракопавага лёсу цяжкім гнётам ляжала на Мікітавым сэрцы.Колас.
2.Разм. Груз, якім націскаюць што‑н. Пакласці сыр пад гнёт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)