Кні́жыць ’капрызіць, плакаць, вішчаць’ (Сл. паўн.-зах.). Да кніга 2 (гл.) або пад уплывам балтыйскіх форм (літ. knigždė́ti ’тс’) (Сл. паўн.-зах., 490–491).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́шкаць ’шукаць яйкі дзікіх птушак’ (ТС, Нар. словатв.), ’капаць, грэбаць’ (Сл. паўн.-зах., Федар. Рук.). Да кешкацца (гл.). Вакалізм, магчыма, пад уплывам кошкай (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лей ’алей’ (Мат. Гом.), лей, леі ’тс’ (калінк., Сл. паўн.-зах.), бран. лей ’тс’. Адпадзенне пачатковага а‑ пад уплывам дзеяслова ліць. Да але́й (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лютві́н ’літвін’ (Мал.). Да ліцвін (гл.). Лю‑ замест лі‑ (лы‑), магчыма, пад уплывам народнай этымалогіі са словам лю́ты. Аб аналагічным пераходзе гл. таксама лы́нуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мажэржанка ’маяран садовы, Majorana hortensis Moench’ (гродз., Кіс.). Змененая (пад уплывам асіміляцыі) назва мацержанка (‑ц‑ > ‑ж‑) перайшла з наймення мацярдушкі звычайнай (Origanum vulgare L.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мазёк! ’пра няўмелае мазанне’ (мсцісл., Нар. лекс.) — гукапераймальнае слова ад мазаць (гл.). Канцавое ‑к‑ замест ‑х‑ (як, напр., пялёх!), відавочна, пад уплывам слова мазок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярсіць ’імжыць’ (мядз., Сл. бел. фраз.). Да мараси (гл.). Няпоўнагалоссе — другаснае; адбылося, відаць, пад уплывам літ. merga ’ціхі дождж’, merguöt ’ціха ісці (пра дождж)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Навы́шній ’усявышні’ (Юрч. Сін.). Вышэйшая ступень ад прыметніка вышній, утвораная пры дапамозе архаічнай прыстаўкі на- (гл.), сінанімічнай да най-, параўн. набольшый ’найбольшы’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Надвосень ’перад пачаткам восені’ (калінк., З нар. сл.), на́досень ’пад восень’, ’першая палова восені’ (ТС). З над ’перад’ + восень (він. скл.), параўн. надвечар (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напры́шнік ’частка вуздэчкі’ (Маслен.). Утворана ад прысы ’пыса ў жывёл’ па тыпу наму́снік (ад му́са), нахрапнік (ад храпа) і пад. (Непакупны, Связи, 46–47).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)