Verbum

нарва́ць¹, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак., чаго.

1. Сарваць нейкую колькасць чаго-н.

Н. кветак.

Н. букет.

2. Парваць нейкую колькасць чаго-н.

Н. паперы.

3. Нацерабіць нейкую колькасць (лёну, канопляў і пад.).

Н. ільну.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.) і што. Нагнаць (пра вецер; разм.).

Вецер нарваў снегу.

|| незак. нарыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).

жывёла, -ы, мн. -ы, -вёл, ж.

1. Усякая жывая істота, арганізм, якія маюць здольнасць рухацца і адчуваць і харчуюцца ў адрозненне ад раслін гатовымі арганічнымі злучэннямі.

Тыпы і віды жывёл.

Беспазваночныя жывёлы.

Дзікія жывёлы.

2. зб. Свойская сельскагаспадарчая скаціна.

Накарміць жывёлу.

3. перан. Пра чалавека, які вызначаецца грубымі, нізкімі паводзінамі, учынкамі і пад. (разм., лаянк.).

|| прым. жывёльны, -ая, -ае.

Ж. свет.

Ж. арганізм.

Жывёльныя пабуджэнні.

заве́зці, -вязу́, -вязе́ш, -вязе́; -вязём, -везяце́, -вязу́ць; завёз, -ве́зла; -вязі́; -ве́зены; зак.

1. каго-што. Везучы, даставіць куды-н.; адвезці.

З. на работу.

2. каго-што. Везучы, накіраваць куды-н. вельмі далёка, не туды, куды належыць і пад.

З. ў глуш.

Завёз невядома куды.

3. што. Даставіць па прызначэнні.

З. тавары ў магазін

|| незак. заво́зіць, -о́жу, -о́зіш, -во́зіць.

|| наз. заво́з, -у, м. (да 3 знач.).

запіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; -пі́саны; зак.

1. што. Адзначыць пісьмова для памяці.

З. лекцыю.

2. каго-што. Нанесці (голас, музыку і пад.) на плёнку з дапамогай спецыяльнага апарата.

З. на плёнку песню.

3. каго (што). Унесці ў спіс, уключыць у склад чаго-н.

З. на прыём.

|| незак. запі́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. запі́сванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і за́піс, -у, м. Магнітафонны запіс.

засадзі́ць, -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак.

1. што. Заняць якую-н. плошчу пад пасадку раслін.

З. участак бульбай.

2. каго (што). Пасадзіць куды-н. прымусова; зняволіць (разм.).

З. льва ў клетку.

З. у турму.

3. каго (што) за што. Прымусіць працягла займацца чым-н. (разм.).

З. за ўрокі.

З. за работу.

4. што. Глыбока ўваткнуць (разм.).

З. сякеру ў калодку.

|| незак. заса́джваць, -аю, -аеш, -ае.

зба́віць¹, зба́ўлю, зба́віш, зба́віць; зба́ўлены; зак., што і чаго.

1. Адняць частку чаго-н. з мэтай змяншэння (цаны, колькасці і пад.); некалькі зменшыць, убавіць.

З. дзесяць рублёў з агульнай сумы.

З. крок (пайсці цішэй).

2. Пахудзець.

З. у вазе.

3. Зменшыць сілу чаго-н.

З. тон.

З. газ.

|| незак. збаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. збаўле́нне, -я, н. і зба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (разм.).

гра́дус, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/360 акружнасці.

Вугал у шэсцьдзясят градусаў.

Паварот на сто восемдзесят градусаў (таксама перан.: рэзкая змена сваёй думкі, пазіцыі).

2. Адзінка вымярэння тэмпературы.

Мароз дваццаць градусаў.

3. Адзінка вымярэння працэнтнага ўтрымання спірту ў алкагольных вырабах.

Каньяк у сорак градусаў.

◊

Пад градусам (разм., неадабр.) — у стане лёгкага ап’янення.

|| прым. гра́дусны, -ая, -ае.

Градусная сетка.

грунт, -у, М -нце, мн. грунты́, -о́ў, м.

1. Глеба, зямля.

Гліністы г.

2. Цвёрдае дно пад вадой.

Убіць па́лі ў г.

3. Слой рэчыва, якім пакрыта палатно ці дрэва, прызначаныя для жывапісу.

Нанесці г. на палатно.

4. перан. Тое галоўнае, на чым асноўваецца, грунтуецца што-н.

|| прым. грунтавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).

Грунтавыя воды.

Грунтавая дарога (не брукаваная). Грунтавыя фарбы.

вайна́, -ы́, мн. во́йны і (з ліч. 2, 3, 4) вайны́, во́йнаў, ж.

1. Узброеная барацьба паміж дзяржавамі, народамі і пад.

Першая сусветная в.

Вялікая Айчынная в.

Халодная в.

Знаходзіцца ў стане вайны з кім-н. Пайсці на вайну.

В. нерваў (перан.).

2. перан. Пра стан варожасці, барацьбу з кім-, чым-н.

Эканамічная в.

Аб’явіць вайну бракаробам.

|| прым. вае́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

вы́клік, -у, мн. -і, -аў, м.

1. гл. выклікаць.

2. Патрабаванне, запрашэнне з’явіцца куды-н.

З’явіцца па выкліку.

В. у суд.

3. Запрашэнне, прапанова ўдзельнічаць у чым-н.

В. на спаборніцтвы.

В. на дуэль.

4. каму-чаму. Выражанае позіркам, словамі, учынкамі і пад. жаданне ўступіць у барацьбу.

Кінуць в. грамадству (звычайна пра ўчынак, што ідзе ўразрэз з чым-н. агульнапрынятым). У яго словах прагучаў в.