які́, -а́я, -о́е; займ.
1. пыт. і адносны. Абазначае пытанне пра якасць, уласцівасць, прымету чаго-н.
Якое сёння надвор’е? Не ведаю, якое сёння чысло.
2. у клічных сказах. Абазначае ацэнку якасці каго-, чаго-н., выражае захапленне, здзіўленне, абурэнне і пад.
Які сад!
Якая бяда!
Які нягоднік!
3. Пры рытарычным пытанні ці ў рэпліцы ў адказ абазначае адмаўленне: ніякі, зусім не.
Які з яго паляўнічы? Ай, які там заработак.
Мала атрымалі.
4. неазнач. Тое, што і які-небудзь (у 1 знач.; разм.).
Праз якую гадзіну пад’едзе і бацька.
◊
Калі што якое (разм.) — калі здарыцца што-н. нечаканае, узнікнуць якія-н. цяжкасці, непрыемнасці.
Які б ні быў (разм.) — які хочаш, любы; такі, які ёсць, калі іншага няма, іменна такі.
Які-ніякі (разм.) — хоць які-н., няхай нязначны, не надта добры.
Якое-ніякое жыллё, а сваё.
Які яшчэ? (разм.) — ужыв. ў знач. «які» для ўзмацнення пытання.
Акучнік забраў Сяргей. — Які яшчэ Сяргей?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
караву́л м.
1. в разн. знач. карау́л;
змяні́ць к. — смени́ть карау́л;
не́сці к. — нести́ карау́л;
2. в знач. межд., разг. карау́л;
○ узя́ць пад к. — взять под карау́л (под стра́жу);
браць на к. — браць на карау́л;
◊ хоць к. крычы́ — хоть карау́л кричи́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Specie formosa, mente odiosa
3 выгляду чароўна, душой непрыемна.
С виду прекрасна, душой неприятна.
бел. Глядзець прыгожы, ды не гожы. Глянеш ‒ хоць пацалуй, а прыступішся ‒ плюнеш. Стань, паглядзі, плюнь ды пайдзі.
рус. С виду малина, а раскусишь ‒ мякина. Родилась пригожа, да по нраву негожа. Лицом красавица, а нравом толь ко чёрту нравится. Снаружи хорошо, а внутри загляни ‒ волчью песню затяни.
фр. Souvent la plus belle pomme est véreuse (Самое красивое яблоко часто бывает червивое).
англ. Cats hide their claws (Кошки прячут когти).
нем. Schöne Haut, häßliche Gedanken (Красивая оболочка ‒ гадкие мысли).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
завалі́цца разм
1. (упасці за што-н) hínter etw. (A) fállen* vi (s);
кні́га завалі́лася за ша́фу das Buch ist hínter den Schrank gefállen;
2. (абваліцца) éinstürzen vi (s), éinfallen* vi (s);
3.: разм
завалі́цца спаць sich schláfen légen; sich aufs Ohr légen;
◊ я́блыкаў там – хоць завалі́ся Äpfel gibt es dort in Méngen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
any
[ˈeni]
1.
adj.
1)
а) які́-хаця́, хоць-які́, які́-не́будзь, які́-ко́лечы; абы́-які́; хто-ко́лечы
Give me any book — Дай мне хоць-яку́ю кні́гу
б) (у пыта́ньні) які́? або́ не тлума́чыцца
Do any spots show? — Ці віда́ць які́я пля́мы?
Have you any money? — Ці ў цябе́ ёсьць гро́шы? Ці ма́еш гро́шы?
2) ко́жны, уся́кі
at any cost — за ўся́кую цану́
Any child knows that — Ко́жнае дзіця́ гэ́та ве́дае
2.
pron.
ніхто́, нішто́
Take the cake; I don’t want any — Вазьмі́ піро́г; я зусі́м не хачу́
3.
adv.
крыху́, хаця́ крыху, ані́ крыху́, зусі́м не
is he any better? — Ці яму́ хаця́ крыху́ ле́пей?
He had hardly any money — Ён ама́ль ня меў гро́шай
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
any1 [ˈeni] pron.
1. (у пыт. ск.) хто-не́будзь, што-не́будзь; які-не́будзь, не́йкі, хоць які́; ко́лькі-не́будзь;
Do any of you want to come? Хоча хто-небудзь з вас прыйсці?
2. (у адм. ск.) ніхто́, нішто́; нія́кі;
I haven’t talked to any of my friends. Я не гаварыў ні з кім з маіх сяброў.
3. (у сцвярдж. ск.) уся́кі, любы́, ко́жны;
Take any of these books. Бяры любую з гэтых кніг.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
глумі́ць, глумлю, глуміш, глуміць; незак., што.
Разм.
1. Марна траціць, псаваць. Шкада было глуміць мяккі даўгунец, старанна выпаланы калгаснымі дзяўчатамі. Грахоўскі.
2. Здзекавацца, насміхацца з каго‑, чаго‑н. Большасць ведала, што сыны ваююць за праўду, якую глуміў немец, за Расеюшку, за цара, а больш нічога не ведалі, а хоць і ведаў хто, дык маўчаў, бо быў на вачах старасты, урадніка і земскага. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баро́нства, ‑а, н.
1. Годнасць і тытул барона.
2. Уладанне, памесце барона. Хоць зямля Англіі была падзелена пасля нарманскага заваявання на гіганцкія баронствы, якія нярэдка ўключалі ў сябе да 900 старых англасаксонскіх лордстваў кожнае, тым не менш яна была ўсеяна дробнымі сялянскімі гаспадарамі і толькі ў асобных месцах паміж гэтымі апошнімі залягалі буйныя панскія памесці. Маркс.
3. зб. Вароны. З’ехалася баронства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выць, выю, выеш, вые; незак.
1. Працяжна і тужліва скуголіць. Трывожна брахалі і неяк жаласна і жудасна вылі сабакі. Колас. // Утвараць падобныя на выццё гукі. Лютавала ранняя суровая зіма: трашчалі маразы, вылі снежныя завірухі. Шамякін. Недзе поблізу грымяць гарматы. Выюць над галавой снарады. Колас.
2. Груб. Плакаць уголас, галасіць; скуголіць. Выць ад болю.
•••
Хоць воўкам вый — пра цяжкае, безвыходнае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адцягну́цца, ‑цягнуся, ‑цягнешся, ‑цягнецца; зак.
1. Павольна адысці, ад’ехаць убок. Абоз адцягнуўся ад вёскі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адвіснуць пад цяжарам. Галіна аднаго дрэва на самай дарозе адцягнулася ўніз. Чорны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адкласціся на пазнейшы час. Ад’езд адцягнуўся. □ [Люба] узрадавалася .. званку: нехта ідзе, і хоць на Нейкі час адцягнецца немінуча-непрыемная размова. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)