гарто́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Высокага гарту. Гартоўная сталь. / у перан. ужыв. Песні дай у горны! Трэба і іх напаліць дачырвона, Каб вораг не мог іх таптаць больш нагамі, Каб, ударыўшы словам гартоўным, Адказваў полымем камень. Танк.

2. перан. Стойкі, вынослівы. [Вардомскі] з цікаўнасцю выслухаў.. мае пераказы назіранняў за Паўлам Пятровічам. — Гартоўны стары... Шынклер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дачаса́ць ​1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.

Скончыць часанне ​1, расчэсванне (пра лён, воўну і пад.). Жанчыны дачасалі лён.

дачаса́ць ​2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.

Скончыць часанне ​2, абчэсванне (пра дрэва, камень і пад.). Дачасаць бервяно. □ Максім дачасаў калок, кінуў яго пад плот, абабіў шапкаю спераду штаны, на якія начаплялася трэсак. Капыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шматгра́нны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае шмат, многа граней. Шматгранны камень. Шматгранная калона.

2. перан. Які ахоплівае розныя бакі чаго‑н.; рознабаковы. Камуністычная партыя Беларусі лічыць сваю дзейнасць састаўной часткай шматграннай дзейнасці КПСС. «Маладосць». Талент Максіма Багдановіча быў шматгранны і ўсебаковы. Клімковіч. Уплыў рабочых калектываў на жыццё школы шматгранны і вельмі карысны. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчэ́бень, ‑ю, м.

1. Біты, раздробнены камень, цэгла і пад., які прымяняецца для будаўнічых работ і пракладкі дарог.

2. Дарожнае пакрыццё, дарожны насып, зроблены з такога каменю, цэглы і пад. Тут [на Малахавым кургане] шчэбень церлі танкі ў пудру, І раптам нашае: — Палундра!.. Смагаровіч.

3. Асадачная горная парода, якая складаецца з невялікіх неабкачаных востравугольных абломкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

про́бны Próbe-;

про́бны ну́мар (часопіса і г. д.); Próbenummer f -, -n;

про́бны ўро́к Próbestunde f -, -n;

про́бны шар Próbeballon [-lɔŋ], [-lo:n] m -s, -s [-lɔŋs], і -e [-lo:nə], Versúchsballon m;

◊

про́бны ка́мень Prüfstein m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

éinfassen

vt

1) апраўля́ць (каштоўны камень), аблямо́ўваць, абшыва́ць

2) вайск. акружа́ць; атача́ць

3) браць у ра́мку

4) разліва́ць у бо́чкі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

gem

[dʒem]

1.

n.

1) кашто́ўны ка́мень (асаблі́ва рэ́заны, шліфава́ны); кашто́ўнасьць, пэ́рла f.

2) лі́сьцевая пупы́шка f.

2.

v.t.

1) упрыго́жваць, прыбіра́ць кашто́ўнымі камяня́мі

2) распуска́цца (пра дрэ́ва)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Тапа́з ’від каштоўных камянёў’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Праз польск. topaz ’тс’ або рус. топа́з (з польскай, гл. Віткоўскі, Słownik, 186) з франц. topaze і с.-лац. topazus, што, у сваю чаргу, з грэч. τόπαξος (с.-грэч. τοπάξιον), якое паходзіць ад назвы вострава Topazus у Чырвоным моры, дзе, магчыма, упершыню знойдзены гэты камень (Фасмер, 4, 77–78; ЕСУМ, 5, 598; Голуб-Ліер, 484).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гла́дкі в разн. знач. гла́дкий; (о поверхности земли, почвы — ещё) ро́вный; (откормленный — ещё) упи́танный; по́лный, жи́рный, ту́чный;

г. ка́мень — гла́дкий ка́мень;

г. лоб — гла́дкий лоб;

~кая сцяна́ — гла́дкая (ро́вная) стена́;

~кая прычо́ска — гла́дкая причёска;

г. стыль — гла́дкий слог;

~кія шчо́кі — гла́дкие щёки;

г. пан — по́лный (жи́рный, ту́чный) господи́н;

г. конь — упи́танная ло́шадь;

◊ ~кай даро́гі — ска́тертью доро́га

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

навалі́ць I сов., в разн. знач. навали́ть;

н. ка́мень на што-не́будзь — навали́ть ка́мень на что́-л.;

н. ку́чу дроў — навали́ть ку́чу дров;

~лі́ла мно́га сне́гу — безл. навали́ло мно́го сне́гу;

н. на каго́-не́будзь мно́га рабо́ты — навали́ть на кого́-л. мно́го рабо́ты;

з усі́х бако́ў ~лі́ла наро́ду — со всех сторо́н навали́ло наро́ду

навалі́ць II сов. (изготовить валяньем) наваля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)