палеамагнеты́зм, ‑у, м.
Уласцівасць горных народ намагнічвацца ў перыяд свайго ўтварэння пад уздзеяннем магнітнага поля Зямлі і захоўваць набытую намагнічанасць у наступныя эпохі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́начка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Невялічкая пеўчая птушка атрада вераб’іных з зеленавата-бурым апярэннем, якая гняздзіцца звычайна на зямлі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыме́жак, ‑жку, м.
Разм. Неапрацаваная паласа зямлі каля мяжы. [Мікола з Наташай] адышліся з дарогі, селі на прымежку, проста на зямлю, на пажоўклую сухую траву. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскула́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
Пазбавіць зямлі і сродкаў вытворчасці (кулака, кулакоў). Банадыся раскулачылі і разам з вусатым зялёнакаменцам выселілі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сце́лісты, ‑ая, ‑ае.
Які мае сцябло, што сцелецца па зямлі, або ствол з галінамі, якія распасціраюцца над самай зямлёй. Сцелісты гарбузнік. Сцелістая яблыня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штыкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак., што.
Спец. Перакопваць глебу на глыбіню палатна рыдлёўкі з разрыхленнем і пераварочваннем пластоў зямлі. Штыкаваць глебу ў садах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Камок ’кавалак гразкай зямлі, цеста; скамечаны ў камяк воск’ (Бяльк., ТСБМ, Сержп. Прымхі, Інстр. I, Др.-Падб.; віл., З нар. сл.), да ком (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́жнік ’знак для размежавання ворнай зямлі’ (паўн.-усх., КЭС), рус. зах. і паўн. ме́жник і мяжни́к ’мяжа’, ’баразна’, ’слуп на мяжы’. Да мяжа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іспа́шка ’від арэнды зямлі, пры якой плацяць часткай атрыманага ўраджаю’ (полац., Нар. лексіка, 140), испа́шь ’псаванне скацінай засеянага поля’ (Нас.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне. Гл. пахаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лан ’старажытная мера зямлі (ад 10 да 30 дзесяцін)’ (Гарб., Гарэц.), кобр. ’вялікае поле’ (Выг.), ’панскае поле’ (Бес.), ’поле’ (Федар. 1, КТС), ’мера зямлі ў тры валокі’ (Бяльк.). Ст.-бел. ланъ (з XIV ст.) ’мера зямлі’, укр. лан ’мера раллі да 30 дзесяцін’, ’поле, ніва’, рус. лан ’ніва’, ’участак поля’. Запазычана з польск. łan ’тс’ — пераважна (каля 17 га) у малапольскіх гаворках; чэш., славац. lȧn, ст.-чэш. lán, н.-луж., в.-луж. łan ’мера поля, зямлі’ — усе з с.-в.-ням. lehen, lein ’тс’ (параўн. лен ’спадчыннае зямельнае ўладанне ў эпоху феадалізму’) (Міклашыч, 160; Голуб-Копечны, 129; Праабражэнскі, 1, 433; Брукнер, 306; Фасмер, 2, 456; Слаўскі, 4, 457). Нельга прыняць меркаванне Бернекера (1, 689) і Бугі (РФВ, 71, 56) аб запазычанні і роднасці з лат. lāns ’пушча’, lāma ’лагчына’. Таксама наўрад ці слав. lanъ (?) з’яўляецца роднасным да ланита, як мяркуе Ягіч (AfslPh, 3, 751). Недакладна ў Юрэвіч–Яновіч (Зб. Крапіве, 291). С.-лац. laneus (Праабражэнскі, 1, 433; Карскі, Труды, 378) утворана са слав. lán/lan.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)