ве́рхні, -яя, -яе.

1. Які знаходзіцца, размешчаны на версе, вышэй за іншых. В. слой. Верхняя губа.

2. Блізкі да вытокаў. Верхняе цячэнне.

3. Які надзяваецца зверху на што-н. Верхняе адзенне.

4. Які адносіцца да вярхоў (у 8 знач.). В. рэгістр.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

прамі́ж предлог с род., реже с твор., прост. проме́ж, проме́жду;

праве́зці п. двух дубо́ў (двума́ дуба́мі) — провезти́ проме́ж (проме́жду) двух дубо́в (двумя́ дуба́ми);

знахо́дзіцца п. нас — находи́ться проме́ж нас

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Ветраць ’прасушвацца, праветрывацца, знаходзіцца на ветры’ (КТС), вятрэ́ець (безасаб.) ’знаходзіцца, сушыцца на ветры’ (Нас.), рус. кастр. ве́трять ’сохнуць на ветры’; ’засыхаць, чарствець (аб хлебе)’; ’віцца на ветры’, чэш. větrati распадацца, выветрывацца (аб скале)’. Непераходны дзеяслоў стану, утвораны ад назоўніка větrь (гл. вецер) і суфікса ‑a‑ti, які пасля быў выцеснены прадуктыўным суф. ‑i‑ti (< ‑ě‑tі), гл. ветрыць 1. Да яго семантычна блізка стаіць бел. пятрэ́ць ’сохнуць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Асяро́ддзе. Утворана прэфіксальна-суфіксальным шляхам ад кораня, прадстаўленага ў слове сярэдзіна (гл.); *o‑serd‑ьje. Пазней утвараецца і слова асяродак ’цэнтр. стрыжань’ таксама з цыркумфіксам, аднак у гэтым выпадку прэфікс фактычна ўтрачвае значэнне; магчыма, першапачатковае значэнне слова асяродак было такое ж, як і асяроддзе, што тлумачыць прэфіксальнае а‑. Тады асяродак ’тое, што знаходзіцца вакол сярэдзіны’ > ’тое, што знаходзіцца ў сярэдзіне’. Аналагічныя словы і значэнні ва ўкраінскай мове.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыгарадны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да прыгарада; знаходзіцца ў прыгарадзе. Прыгарадныя жыхары. Прыгарадны завод. Прыгарадны раён. // Які знаходзіцца паблізу горада. Прыгарадны лес. Прыгарадная зона. ▪ Пачалася аблава па ўсім гарадку і па прыгарадных вёсках. Чорны.

2. Які мае адносіны да транспартных зносін паміж горадам і прыгарадам. Прыгарадныя касы. Прыгарадны поезд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сядзець дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Займаць такое становішча, пры якім тулава апіраецца на што-н. сваёй ніжняй часткай.

    • С. на лаўцы.
    • С. вярхом (на кані).

  2. Пра птушак, насякомых: знаходзіцца на якім-н. месцы, не рухаючыся.

    • Ластаўкі сядзяць на правадах.

  3. Знаходзіцца, быць дзе-н., у якім-н., месцы (пра людзей і прадметы).

    • С. цэлы дзень дома.
    • Куры сядзяць запёртыя ў хляве.
    • Хлеб сядзіць у печы.

  4. Знаходзіцца ў якім-н. стане або займацца чым-н.

    • С. без работы.
    • С. без хлеба (галадаць).
    • С. з хворым дзіцем месяц.
    • С. за вязаннем.
    • С. за чарцяжамі.

  5. Быць у зняволенні; быць пазбаўленым свабоды.

    • С. у турме.
    • С. на гаўптвахце.

  6. Знаходзіцца, размяшчацца дзе-н.

    • Шыбы ў вокнах сядзяць няшчыльна.
    • Пад сасной сядзіць баравік.

  7. Глыбока ўпіўшыся куды-н., аставацца там.

    • Стрэмка сядзіць у пальцы.
    • Куля сядзела вельмі глыбока ў назе.

  8. Пра адзенне: добра аблягаць фігуру.

    • Сукенка сядзіць прыгожа.
    • Вось дзе сядзіць хто-што ў каго (размоўнае, неадабральнае) — пра каго-, што-н., што прычыняе вялікія клопаты, непрыемнасці.
    • Сядзець у дзеўках (размоўнае) — доўга не выходзіць замуж.

|| назоўнік: сядзенне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

брадзі́шча Месца, дзе знаходзіцца брод цераз раку (Грыг. 1850).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

блакіраваны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад блакіраваць.

2. у знач. прым. Які знаходзіцца ў блакадзе, ахоплены блакадай. Блакіраваны горад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

балгарскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да Балгарыі, балгараў. // Які знаходзіцца ў Балгарыі. Балгарская Акадэмія навук. // Выраблены ў Балгарыі. Балгарскія сувеніры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дырэкцыя, ‑і, ж.

Кіруючы орган прадпрыемства, установы на чале з дырэктарам. Дырэкцыя завода. Дырэкцыя тэатра. // Памяшканне, дзе знаходзіцца кіраўніцтва прадпрыемства, установы.

[Ад лац. directio — кірунак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)