1. Спецыяльна апрацаваная скура жывёлы, на якой пісалі да вынаходства паперы. Грамата напісана ўставам на невялікім кавалку пергаменту з абрыўкам шнура ад згубленай прывясной пачаткі.«Помнікі».
2. Старажытны рукапіс, напісаны на такой скуры. У Балгарыі знойдзен пергамент, на якім па сцёртых глагалічных словах напісаны кірыліцкія.«Беларусь».
3. Абгортачная папера, якая не прапускае тлушчу і вільгаці.
[Ад геаграфічнай назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свіння́, -і́, мн. сві́нні і (з ліч. 2, 3, 4) сві́нні, свіне́й, ж.
1. Парнакапытная млекакормячая жывёліна, свойскі від якой разводзяць для атрымання сала, мяса, скуры, шчаціння.
2.перан. Пра таго, хто робіць каму-н. непрыемнасці, пра няўдзячнага, нявыхаванага чалавека (разм.).
С. ты, а не чалавек.
3.перан. Пра бруднага, неахайнага чалавека.
◊
Падлажыць свіннюкаму (разм., неадабр.) — зрабіць непрыемнасць.
|| памянш.сві́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.).
○
Марская свінка — невялікая бясхвостая жывёліна-грызун.
|| прым.свіны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хамелео́н
(лац. chamaeleon, ад гр. chamaileon)
1) паўзун атрада яшчарак, здольны мяняць афарбоўку скуры пры раздражненні, перамене колеру навакольнага асяроддзя;
2) перан. чалавек, які лёгка мяняе свае погляды ў залежнасці ад абставін.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Пла́та1 ’выплата, узнагарода за працу, службу ці за атрыманую рэч’, ’грашовая кампенсацыя’ (ТСБМ, Яруш., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк., Варл., Сцяшк. Сл.), укр.пла́та, рус.пла́та, польск.płaca (< *plat‑ja) ’від аплаты ў судзе’ (XV ст.), пазней ’плата за працу’, старое płata ’аплата’, в.-луж.płata ’плата, плацеж’, чэш.pláce, plat, славац.pláca, plat, славен.plȃt узнагарода’, pláča ’жалаванне’, серб.-харв.пла́та, пла́ћа ’плата, заробак’, макед., балг.плата ’тс’. Прасл.*plata, *platja, утворанае ад *platiti (Банькоўскі, 2, 615), якое ад *platъ > плат1 (гл.), было запазычана ў прагерм. мову (Мартынаў, Язык, 23–24). Паводле Фасмера (3, 274), ад *plata ўтворана *platiti.
Пла́та2 ’гатунак са скуры каніны’ (Касп.), рус.дыял.плат ’моцная скура для ботаў, якая не прапускае ваду’, польск.płat ’кавалак скуры’. Развіліся з плат1 (гл.) ’кавалак палатна’. Канец слова — пад уплывам ску́ра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
pore
I[pɔr]
v.
1) пі́льна, ува́жна ўзіра́цца, прыгляда́цца
2) шмат і стара́нна вучы́цца
poring over books — паглы́біцца ў кні́гі
3) засяро́джана ду́маць або́ разважа́ць
II[pɔr]
n.
по́ра f. (у ску́ры, у расьлі́нах), сітаві́на f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ле́і1 ’падцяжкі ў штанах’ (Сцяшк.). Да шле́йкі (гл.).
Ле́і2 ’нашыўкі з моцнай тканіны або скуры на тых месцах пераважна кавалерыйскіх штаноў, якія хутка праціраюцца’, ’абшыўка ў штанах’ (ТСБМ, Сцяшк.; слуц., міёр., Нар. словатв.), польск.сувалк.lei̯a ’скурай абшытыя штаны’, podlejowaś spodnie — naszyć lei. Паходзіць з франц.lé ’полка палатна, тканіна паміж пругамі’ (ТСБМ, 3, 33).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляпа́сы ’сандалеты’ (навагр., Сцяшк. Сл.). Генетычна роднаснымі з’яўляюцца рус.алан.ле́пес ’акравак, кавалачак тканіны, футра, скуры’, пск., валаг. і паўн.-рус.ле́пень, лепе́нь, липе́нь, а таксама рус.ле́пест (з пашыранай асновай на ‑es), цвяр., валаг., ленінгр.ле́песть ’тс’, новасіб. ’ступня нагі’, алан., валаг.ля́пах, ляпа́к ’акравак’, літ.lepetà ’лапа’, лат.ļepata ’акравак’. Больш падрабязна гл. Фасмер (2, 482).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пупя́лькі ’палявы хвошч, Equisetum arvense L.’ (воран., ЛА, 1). Хутчэй за ўсё запазычаю з літоўскай мовы, пра што сведчыць акцэнтуацыя; параўн., аднак, польск.pąpel, pępel ’вадыр на скуры’ (< *рор‑уІь, Банькоўскі, 2, 521), што можа адпавядаць балтыйскай форме тыпу pupelė ’фасоля’ (параўн. pupa ’боб’, pupuolė ’пупышка’) — для расліны характэрна патаўшчэнне на канцы сцябла, якое нагадвае шышачку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ігніпункту́ра
(ал лац. ignis = агонь + punctura = укол)
1) спосаб лячэння бародавак, мазалёў і некаторых пухлін прыпяканнем распаленым металам;
2) метад кітайскай народнай медыцыны, прыпяканне скуры ў пэўных пунктах тлеючымі палачкамі з сухога палыну.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ля́мка
(рус. лямка, ад фін. lämsä = пятля, повад, аркан)
шырокі рэмень са скуры ці моцнай тканіны, які перакідваецца цераз плячо пры перацягванні, пераносцы грузу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)