Verbum

ГАЙДУ́К Фердынанд Міхайлавіч

(н. 27.3.1940, в. Шалькаўшчына Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне псіхіятрыі. Д-р мед. н. (1988), праф. (1990). Засл. дз. аховы здароўя Беларусі (1993). Скончыў Мінскі мед. ін-т (1968). З 1969 працуе ў ім (у 1987—89 прарэктар), адначасова ў 1973—87 гал. дзіцячы псіхіятр Мін-ва аховы здароўя Беларусі. Навук. працы па біял. асновах псіхічных расстройстваў, праблемах дзіцячай псіхіятрыі, псіхічных наступствах аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

Тв.:

Практическое пособие по основам психосоматической медицины и психотерапии. Мн., 1996 (у сааўт).

т. 4, с. 438

ГА́МАЎ (Gamow) Джордж

(Георгій Антонавіч; 4.3.1904, г. Адэса, Украіна — 20.8.1968),

амерыканскі фізік-тэарэтык. Чл. Нац. АН (1953). Скончыў Ленінградскі ун-т (1926). З 1928 працаваў у Гётынгене, Капенгагене, Кембрыджы, з 1931 у Ленінградскім фізіка-тэхн. ін-це. З 1934 у ЗША; праф. ун-та Дж.Вашынггона, з 1956 — ун-та штата Каларада. Навук. працы па квантавай механіцы, атамнай і ядз. фізіцы, касмалогіі, біялогіі і гісторыі фізікі. Распрацаваў тэорыю альфа-распаду. Выказаў гіпотэзу пра гарачы Сусвет (1946), прапанаваў тэорыю ўтварэння хім. элементаў і першую мадэль генетычнага кода.

т. 5, с. 11

ГАНЖА́ Віталій Лявонцьевіч

(н. 1.1.1939, г. Палтава, Украіна),

бел. вучоны ў галіне цеплафізікі. Д-р тэхн. н. (1992). Чл. Нью-Йоркскай АН (1995). Скончыў Кіеўскі тэхнал. ін-т харч. прам-сці (1962). З 1964 у Ін-це цепла- і масаабмену АН Беларусі; адначасова з 1994 праф. Бел. політэхн. акадэміі. Навук. працы па цепламасапераносе ў мнагафазных сістэмах і цеплаабмене ў дысперсных асяроддзях, па ўласцівасцях псеўдазвадкаваных пластоў і праблемах энергазберажэння.

Тв.:

Фильтрация двухфазных однокомпонентных потоков в дисперсных средах. Мн., 1988 (разам з Г.І.Жураўскім);

Тепломассоперенос в многофазных системах. Мн, 1990 (разам з Г.І.Жураўскім, Э.М.Сімкіным).

т. 5, с. 27

ГАНЭ́ Вадзім Арведавіч

(н. 6.8.1948, г. Троіцк, Расія),

бел. вучоны ў галіне кібернетыкі. Д-р тэхн. н. (1991), праф. (1992). Скончыў Мінскае вышэйшае інж. зенітнае ракетнае, вучылішча ППА (1971). З 1975 у Ваен. акадэміі Рэспублікі Беларусь. Навук. працы па сістэмах кіравання і апрацоўкі інфармацыі. Распрацаваў метады аналізу і аптымізацыі аўтам. сістэм кіравання пры выпадковых скачкападобных уздзеяннях, метады аналіт. канструявання рабастных сістэм сачэння.

Тв.:

Управление в системах с разделением времени. Мн., 1982 (разам з В.М.Арцем’евым, В.Л.Сцяпанавым);

Расчет следящих систем: Справ. пособие. Мн., 1990 (разам з В.Л.Сцяпанавым).

т. 5, с. 36

ГАПАНО́ВІЧ Віктар Якаўлевіч

(н. 15.4.1921, в. Сярэднікі Слуцкага р-на Мінскай вобл.),

бел. вучоны-отарыналарынголаг. Д-р мед. н. (1969), праф. (1973). Скончыў Мінскі мед. ін-т (1951) і працуе ў гэтым ін-це. Навук. працы па біял. і крыягенных метадах лячэння ў отарыналарынгалогіі. З яго ўдзелам распрацаваны і выраблены фантомы-трэнажоры па отарыналарынгалогіі для падрыхтоўкі спецыялістаў па аказанні хуткай і неадкладнай дапамогі.

Тв.:

Аутогенные фибринные пленки в оториноларингологии. Мн., 1979;

Ангина и хронический тонзиллит. Мн., 1982;

Оториноларингологический атлас. М., 1989 (разам з В.М.Аляксандравым).

т. 5, с. 36

ГАРАНЬКО́Ў Валерый Піліпавіч

(н. 29.5.1941, г.Чэрыкаў Магілёўскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне фармацэўтыкі. Д-р фармацэўтычных н., праф. (1989). Скончыў Віцебскі мед. ін-т (1964) і працаваў у ім. З 1973 у Бел. ін-це ўдасканалення ўрачоў, з 1992 ген. дырэктар Бел. вытв. аб’яднання «Фармацэўтыка» (з 1995 — закрытае акц. т-ва «Белфармзамежгандаль»). Навук. працы па сац.-эканам. эфектыўнасці аптэчнай службы, распрацоўцы тэстаў-крытэрыяў для ацэнкі якасці лек. абслугоўвання насельніцтва.

Тв.:

Экономика фармации Мн., 1982;

Организация и экономика советской фармации. Мн., 1984;

Учет и отчетность в аптечных учреждениях. Мн., 1988.

т. 5, с. 50

ГАРДЗІЕ́НКА Анатоль Іларыёнавіч

(н. 18.12.1941, с. Локці Омскай вобл., Расія),

бел. вучоны ў галіне металафізікі. Чл.-кар. АН Беларусі (1996), д-р тэхн. н. (1983), праф. (1991). Скончыў БДУ (1964). З 1967 у Фіз.-тэхн. ін-це АН Беларусі, з 1990 нам. дырэктара. Навук. працы па тэорыі фазавых і структурных ператварэнняў у металах пры ўздзеянні інтэнсіўных патокаў энергіі. Распрацаваў новыя бранявыя матэрыялы з выкарыстаннем тэхналогій электратэрмічнага ўмацавання. Дзярж. прэмія Беларусі 1988.

Тв.:

Структурные и фазовые превращения в титановых сплавах при быстром нагреве. Мн., 1983 (разам з А.А.Шыпко).

т. 5, с. 59

ГАРЭ́ЛІК Аляксандр Гіршавіч

(н. 3.9 1938, г. Бабруйск Магілёўскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне тэхнічнай кібернетыкі. Д-р тэхн. н. (1985). Скончыў БПІ (1960) і БДУ (1967). З 1965 у Ін-це тэхн. кібернетыкі, адначасова ў 1985—90 праф. БПІ. Навук. працы па аўтаматызацыі праектавання ў машынабудаванні, камп’ютэрнай графіцы і геам. мадэляванні тэхн. аб’ектаў.

Тв.:

Элементы теории автоматизации машиностроительного проектирования с помощью вычислительной техники. Мн., 1970 (у сааўт.);

Автоматизация инженерно-графических работ с помощью ЭВМ. Мн., 1980;

Пакет программ машинной графики для ЕС ЭВМ. М., 1986.

М.П.Савік.

т. 5, с. 78

ГАЎРА́НЕК (Hauránek) Багуслаў

(30.1.1893, Прага — 2.3.1978),

чэшскі мовазнавец, славіст. Адзін з заснавальнікаў Пражскага лінгвістычнага гуртка. Акад. Чэхаславацкай АН, праф. ун-та ў Брно (з 1929), Карлава ун-та ў Празе (з 1945). Працы па чэшскім мовазнаўстве («Чэшскія дыялекты», 1934; «Развіццё чэшскай літаратурнай мовы», 1936; «Нарыс літаратурнай мовы», 1963), параўнальнай граматыцы і параўн.-гіст. вывучэнні літ. слав. моў («Genera verbi ў славянскіх мовах», 1928—34). Распрацоўваў функцыянальна-структурную тэорыю. Адзін з заснавальнікаў і рэдактар часопісаў «Slavia» («Славія»), «Slovo a slovesnost» («Слова і славеснасць»), «Naše řeč» («Наша мова»). Дзярж. прэмія ЧССР 1957. А.А.Кожынава.

т. 5, с. 89

ГАЎРЫЛАВЕ́Ц Клара Усеваладаўна

(н. 18.11.1935, г. Слуцк Мінскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне педагогікі. Д-р пед. н., праф. (1989). Чл.-кар. Бел. акадэміі адукацыі (1989). Скончыла БДУ (1957). У 1986—91 працавала ў Мінскім пед. ун-це. Аўтар прац па праблемах гуманізацыі і гуманітарызацыі пед. працэсу, гісторыі педагогікі, філасофіі адукацыі, маральнага выхавання, у т. л. манаграфіі «Выхаванне чалавечнасці» (1985).

Тв.:

Организация нравственного просвещения старшеклассников. Мн., 1974;

Нравственно-эстетическое воспитание школьников. 2 изд. Мн., 1988 (разам з І.І.Казімірскай);

Идейно-нравственное воспитание учащихся в процессе обучения. Мн., 1991 (у сааўт.).

В.У.Чэчат.

т. 5, с. 90