jaskółka
jaskółk|a
ж.
1. ластаўка;
2. тэатр. разм. галёрка;
chodzić do teatru na ~ę — хадзіць у тэатр на галёрку;
jedna ~a nie czyni wiosny прым. адна ластаўка вясны не робіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
dog
[dɔg]
1.
n.
1) саба́ка -і m.
2) саме́ц -ца́ m.
dog fox — лі́с -а m.
2.
v.t.
1) хадзі́ць па пя́тах за кім; апано́ўваць, прасьле́даваць
2) лаві́ць, цкава́ць саба́камі
•
- dog in the manger
- go to the dogs
- lazy dog
- lucky dog
- sly dog
- top dog
- dog tired
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ста́до ср. ста́так, -тка м., чарада́, -ды́ ж.;
коро́ва хо́дит в ста́де каро́ва хо́дзіць у чарадзе́ (у ста́тку);
ходи́ть ста́дом хадзі́ць чарадо́ю;
◊
парши́вая овца́ всё ста́до по́ртит посл. паршы́вая аве́чка ўсю чараду́ псуе́; праз аднаго́ Іва́нка ўсім зага́нка, праз аднаго́ бара́на ўвесь ста́так пага́ны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
шко́ла ж., в разн. знач. шко́ла;
хадзі́ць у шко́лу — ходи́ть в шко́лу;
ш. верхаво́й язды́ — шко́ла верхово́й езды́;
прайсці́ до́брую ~лу — пройти́ хоро́шую шко́лу;
○ вышэ́йшая ш. — вы́сшая шко́ла;
сярэ́дняя ш. — сре́дняя шко́ла;
пачатко́вая ш. — нача́льная шко́ла;
вячэ́рняя ш. — вече́рняя шко́ла;
натура́льная ш. — натура́льная шко́ла;
царкоўнапрыхо́дская ш. — церковноприхо́дская шко́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Валацу́га ’бадзяга’ (БРС, КТС, Шпіл., Гарэц., Шн. Песні, КЭС), валацака, валацуха ’тс’ (КЭС), валацэнга ’тс’ (Сцяшк. МГ), валачай ’тс’ (Сцяшк. МГ, КТС, Сцяц.), валацуга, валачун ’тс’ (Сцяшк. МГ), валачашчы (КТС, КЭС, Федар., 7), валачага ’ўцякач’ (Аніміле, 6, гук г выбухны). Рус. волочуга, волочужничать, укр. волонцюга, волоцюгувати. Трэба меркаваць, што шматлікія марфолага-фанетычныя варыянты гэтага слова з’яўляюцца вынікам кантамінацыі формы, запазычанай з польскай мовы (параўн. валацэнга), і ўласнабеларускіх іменных утварэнняў ад дзеяслова валачыцца ’хадзіць, цягацца, бадзяцца’ (параўн. валачай, валачага). Магчымы таксама аналагічны ўплыў слоў з блізкай семантыкай; параўн. валачай і гультай; валачага і бадзяга, туляга; валацуга і зладзюга і пад. Валацужыць, валацужнік, валацужніцтва да валацуга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцяня́цца ’сноўдацца, бадзяцца, цягацца, шлындацца’ (Ласт.), сціня́цца ’хадзіць, як прывід’ (Барад.), сюды ж, відаць, сцяна́цца ’бадацца’: карова сьценаецца (навагр., ЛА, 1), сцяну́цца ’крануцца, варухнуцца’ (слуц., Жыв. НС; Янк. 1; Мат. Гом.), сцену́цца ’здрыгануцца, сцепануцца’ (ТС), сцяну́ць ’патрэсці’ (Мат. Гом.). Параўн. укр. стена́тися ’ўздрыгваць, калыхацца, хістацца’, стену́тися ’кінуцца, рушыць’, ’разгубіцца, збянтэжыцца’. Няясна; Мяркулава (Этимология–1975, 55) дапускае для падобных слоў са значэннем руху захаванне асновы і.-е. *ten‑ ’цягнуць і пад.’, параўн. рус. дыял. тять ’ісці’, для якога маюцца паралелі за межамі славянскіх моў: лац. tenor ’раўнамерны рух’, ст.-ірл. tēit ’ідзе’ < *tenti (стары каранёвы аорыст) і пад. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 408. Не выключана сувязь са сцень ’прывід’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
куто́к, ‑тка, м.
1. Тое, што і кут. Здаць куток. □ [Бешчат] устаў і пачаў хадзіць з кутка ў куток. Бажко. У самыя глухія куткі дайшла вестка пра Леніна, які хоча вызваліць людзей з няволі. Гурскі. Яна з мужам марылі аддзяліцца ад сям’і, каб абзавесціся ўласным кутком. Лынькоў.
2. Зацішная, прыгожая, маляўнічая мясцовасць. Прыемна прайсціся, падыхаць свежым паветрам. Ды і куток тут маляўнічы. Астрэйка. Зачаравана глядзеў я маладымі вачамі на прыгожы куток Магілеўшчыны. Кавалёў.
•••
Жывы куток — кабінет прыроды, дзе знаходзяцца жывыя жывёліны, а таксама іх чучалы.
Чырвоны куток — памяшканне ва ўстанове, інтэрнаце і пад., адведзенае для культурна-асветніцкай работы.
Мядзведжы куток — тое, што і мядзведжы кут (гл. кут).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цы́пкі 1, ‑пак; адз. няма.
Разм. Дробныя трэшчыны, шурпатасць і чырвань на скуры рук і ног (ад абветрывання і пад.). Шурпатая ў калгасніцы далонь. Смаліў яе мароз, Паліў яе агонь. На ёй, бы на анкеце, па парадку Чытай працоўнай біяграфіі пячаткі: ..Ад цаўя матыкі — мазалі, Ад ветру — цыпкі. Жычка.
цы́пкі 2, ‑пак; адз. няма.
Разм. У выразах: на цыпках — на пальцах ног, на дыбачках (хадзіць, ступаць, стаяць і пад.). [Шашура] наводдалек абышоў яе [Аксінню] на цыпках, стараючыся зайсці ёй з-за спіны і з’явіцца знянацку. Мележ; на цыпкі — на пальцы ног (стаць, прысесці і пад.). [Алена] павярнулася тварам к усходу і нават узнялася на цыпкі, каб хоць трошкі быць вышэйшай за пшаніцу. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
jeździć
незак. ездзіць;
jeździć samochodem — ездзіць на машыне;
jeździć na łyżwach — коўзацца (катацца) на каньках;
jeździć na nartach — хадзіць на лыжах;
jeździć na rowerze — катацца на веласіпедзе;
jeździć konno — ездзіць конна, ездзіць вярхом
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пристя́жка ж.
1. (вид запряжки) прыпрэ́жка, -кі ж.;
2. (упряжь для пристяжной лошади) во́рчык, -ка м.;
запряга́ть в пристя́жку запрага́ць на во́рчык;
запря́чь ло́шадь в пра́вую пристя́жку запрэ́гчы (прыпрэ́гчы) каня́ на пра́вы во́рчык, прыпрэ́гчы каня́ спра́ва;
ходи́ть на пристя́жке хадзі́ць на во́рчыку (у прыпрэ́жцы);
3. см. пристяжна́я;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)