Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́бавіць, ‑баўлю, ‑бавіш, ‑бавіць; зак.
Разм.
1.каго-што. Выцягнуць, дастаць што‑н., што засела, загрузла. Выбавіць воз з гразі. Выбавіць каня з дрыгвы. □ [«Газік»] глыбока засеў усімі сваімі чатырма гумавымі нагамі, і часам здавалася, што цяпер не ўсякая сіла зможа яго выбавіць.Ракітны.//перан.; каго. Вызваліць каго‑н. адкуль‑н., дапамагчы выйсці з цяжкага, небяспечнага становішча. Выбавіць з няволі. Выбавіць з бяды. □ [Патапчык:] — Мабыць, пакуль мы тут жартуем, Сымона ў склеп запраторылі. Хадзем, выбавім мы яго адтуль.Чарнышэвіч.
2.каго. Пераканаць, прымусіць каго‑н. выйсці, выехаць адкуль‑н. Выбавіць дзяцей з хаты на вуліцу.
3.што. Знайсці вольны час. [Якубовіч:] — Мой Амелька, як выбавіць дома вольную часіну, трынкае на мандаліне.Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2) Math., Phys. пастая́нная вялічыня́, канста́нта f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
demon
[ˈdi:mən]
n.
1) д’я́бал -ла m., нячы́стая сі́ла; злы дух
2) ліхадзе́й -я m., лю́ты чалаве́к, зьвяру́га f.
3) Figur. чалаве́к зь вялі́кай энэ́ргіяй або́ вытрыва́ласьцю
He is a demon for work — Ён працу́е як д’я́бал
4) Greek Myth. дэ́ман -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
hypnotic
[hɪpˈnɑ:tɪk]1.
adj.
1) гіпнаты́чны (сон)
2) лёгка пада́тны на гіпно́з
3) загіпнатызава́ны, -ая, у ста́не гіпно́зу
4) усыпля́льны, снатво́рны (лек, сі́ла)
2.
n.
1) нарко́тык -а m., снатво́рнае n., усыпля́льны сро́дак
2) асо́ба ў ста́не гіпно́зу або́ лёгка пада́тная на гіпно́з
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
цяжа́рм
1. (вагачаго-н) Schwére f -, Gewícht n -(e)s, -e;
сі́ла цяжа́руфіз Schwérkraft f -;
цэнтр цяжа́руфіз Schwérpunkt m -(e)s, -e;
2.спарт Gewícht n;
падыма́нне цяжа́раў Gewíchtheben n -s;
3. (грузтсперан) Last f -, -en, Wucht f -, -en, Bürde f -, -n;
цяжа́р турбо́т Sórgenlast f;
цяжа́р до́казаўюрыд die Wucht [die Last] der Bewéise
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Мат1 ’брыдкая лаянка’ (ТСБМ, Растарг., ТС), ма́та ’тс’ (ТС), ’голас’ (Нас., Бяльк.), ма́тавы голас ’роспачны, адчайны’ (Нас.), сесці ма́том ’не крануцца ў рост, не расці’ (напр., цыбуля) (ТС). Рус.пск., цвяр., смал., ярасл., арханг.мат ’крык, моцны голас’, наўг., валаг.ма́том ’вельмі моцна, вельмі многа’, наўг., ’мат’, ’прывід, страшыдла’, вяц. ’дурны’, матом ’адчайна, смела’. Бел.-рус. ізалекса. Паводле Мартынава (Бел.-рус. ізал., 70), лексема мат — запазычанне з гоц.moþs ’лютасць, шаленства, унутраная духоўная сіла’. Параўн. таксама ст.-англ.mōd ’смеласць’ і ст.-ісл.mōðr ’роспач’, ням.mit wildem Mut = рус.лихим матом.
Мат2 ’становішча ў шахматнай гульні’, ’безнадзейнае становішча’ (ТСБМ). З польск. ці рус., у якія праз ням.matt, schachmatt ці франц.échec et mat ’шах і мат’ < араб.eš šâh mât ’кароль памёр’ (Бернекер, 2, 25; Фасмер, 2, 579).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераво́д1 ’соламя — падоўжная бэлька, якая кладзецца на сохі; доўгае тонкае бервяно, на якое кладуць прымітыўныя кроквы — крукі’ (б.-каш., ЛА, 4; Касп.), ’бэлька ў столі’ (паўн.-усх., Бломкв.), ’бервяно ў апошнім вянку зруба над бэлькамі’ (Мат. Маг.), піряводзіна, пераводзіна, пераводзень ’вага ў студні з жураўлём’ (сен., рэч., ДАБМ, камент., 809), ’верхняя перакладзіна ў ткацкім варштаце, якая змацоўвае яго’ (Касп.). Стараж.-рус.прѣводъ, превод ’скляпенне’, перевод (1230 г.), ст.-рус.переводина (1696 г.) ’перавод’, рус.паўн.перево́д, перево́дина, перево́день, перево́док ’бэлька — апора падлогі ці столі; перавод’. Да пера- і ве́сці (гл.), хаця матывацыя наймення застаецца няяснай. Параўн. тлумачэнне лексемы переводина — бэлька ў крытым двары, “якую можна пераводзіць, перакідваць” — ? (СРНГ, 26, 53).
Пераво́д2 ’знішчэнне, ’смерць’, пераво́дная ’знішчальная сіла’ (Нас.). Да пераве́сці (гл.). Параўн. рус.бранск., арл.перевести́ ’пахаваць каго-небудзь са звонам’, ярасл. ’пашкодзіць’.