хрысці́цца, хрышчуся, хрысцішся, хрысціцца; незак.
1. таксама зак. Падвяргацца (падвергнуцца) абраду хрышчэння. [Лапінка:] — Чакаюць яны [баптысты], чакаюць, пакуль я паверу ды хрысціцца пайду. Брыль. Дзе радзіўся? — У сваёй вёсцы. Дзе хрысціўся? — Пры дарожцы. Купала.
2. Хрысціць (у 3 знач.) сябе. [Глушак] яшчэ слабымі, дрыготкімі рукамі хрысціўся, жагнаўся, аддана шаптаў малітвы. Мележ. Ранкам і ўвечары кожны дзень стары.. доўга гаворыць малітвы, доўга хрысціцца сваёй жорсткай далонню ў сухіх мазалях. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчаці́ніцца, ‑ніцца; незак.
Падымацца ўгору, уставаць тарчма. Гэта быў стары дзед з жоўтым, як воск, тварам, на якім шчацінілася сівая няголеная барада. Арабей. // перан. Стаяць шчаціннем, нагадваць сабой шчацінне. Крыху зводдаль, ад лесу, шчацініўся малады хвойнічак. Ваданосаў. На мурожных грудах чарнеў пасохлы дзяцельнік і малачайнік, шчацініўся рэдкі сівец. С. Александровіч. // перан. Быць пакрытым чым‑н. калючым, што нагадвае сабой шчацінне. Палеткі шчацініліся калючым іржэўнікам. Дудо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́нуцца I сов., разг. су́нуться;
су́нуўся ў дзве́ры, ды наза́д — су́нулся в дверь, да наза́д;
◊ с. но́сам — су́нуться но́сом
су́нуцца II несов., разг. (медленно перемещаться) дви́гаться;
па не́бе су́нуліся хма́ры — по́ небу дви́гались ту́чи;
2. плести́сь;
стары́ чуць су́нуўся дамо́ў — стари́к е́ле плёлся домо́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
junk
[dʒʌŋk]
1.
n.
1) стары́ мэта́л, папе́ра, ану́чы
2) informal адкі́ды pl. only., хлам’ё n., стары́зна f., сьмяцьцё n.
3) informal дрэнь, лухта́ f.
4) Sl. нарко́тык -у m. (рэ́чыва)
2.
v.t.
1) informal выкіда́ць, адкіда́ць як непатрэ́бнае
2) дзялі́ць на кава́лкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
version [ˈvɜ:ʃn] n.
1. варыя́нт, мадыфіка́цыя;
an old/first/later version (of) стары́/пе́ршы/апо́шні варыя́нт (чаго-н.)
2. ве́рсія, інтэрпрэта́цыя;
according to his version паво́дле яго́ слоў
3. варыя́нт (тэксту);
the original version арыгіна́л;
a revised version но́вая рэда́кцыя;
a screen version экраніза́цыя;
a stage version інсцэніро́ўка;
a movie version of the novel фільм паво́дле рама́на;
the English version of the Bible Бі́блія на англі́йскай мо́ве
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
дзед м
1. Gróßvater m -s, -väter;
2. мн (продкі):
на́шы дзяды́ unsere Gróßväter, unsere Vórfahren, unsere Áhnen;
3. (стары чалавек) Álte (sub) m -n, -n;
◊ Дзед Маро́з (Gróß)väterchen Frost;
Каля́дны Дзед Wéihnachtsmann m -(e)s, -männer;
дзед ба́бе па сакрэ́ту, а яна́ ўсяму́ све́ту was drei wíssen, erfáhren bald dréißig
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адваява́ць, ‑ваюю, ‑ваюеш, ‑ваюе; зак.
1. што. У вайне, у барацьбе адабраць захопленае ворагам або завалодаць тым, што належыць ворагу.
2. перан.; каго-што. Дамагчыся чаго‑н., здабыць што‑н. у выніку барацьбы, настойлівасці, працы, выратаваць каго‑н. [Бабейка:] — Нават пасля вайны адваявалі гектараў пяцьдзесят у балота — вунь, бачыце, чарнее ралля, гэта ўзаралі на зіму. Хадкевіч. [Хірургу] не раз хацелася кінуць папрок гэтаму ганарліўцу, якога ён адваяваў ад смерці, але кожны раз яго спрактыкаваны розум раіў маўчаць. Васілевіч.
3. Разм. Пазбавіцца сілы, моцы ваяваць. [Царская дачка:] — Зноў ідзе на наша царства вялікае войска аж трох каралёў. А бацька мой стары ўжо — ваяваць не можа. Ці не паехаў бы ты за яго? — Куды мне ехаць, — кажа салдат. — Я ўжо сваё адваяваў. Якімовіч.
4. Разм. Праваяваць нейкі час, скончыць ваяваць. Адваяваць два гады. □ Не дачакаўся ў гэты час суровы, Стары шасцідзесятае вясны, Знайшоў спакой на могілках вясковых, Адваяваўшы спраўна тры вайны. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вятлю́к ’маладзік’ (Бяльк.). Па фармальнаму падабенству гэта ўтварэнне, якое з’явілася ў выніку дээтымалагізацыі першаснага вятох (аб магчымасці такога працэсу гл. вятух). Пэўныя цяжкасці выклікае, аднак, наяўнасць л. Дапускаючы суфіксацыю ‑юк, тыповую для гэтага раёна, можна думаць, што маглі ўзнікаць і трансформы *‑люк як вынік перараскладання слоў тыпу шчаўлюк, шаплюк, гаплюк, камлюк і да т. п.; параўн. асабліва ціцярлюк ’цецярук’ (Бяльк.), дзе л, праўда, магло ўтварыцца фанетычным шляхам. Параўн. яшчэ фармальна падобнае жаўтляк ’жоўты агурок’. Іншая версія — існаванне формы тыпу *ветлы (< *ветхлы?), якую, магчыма, пацвярджае н.-луж. wjatły ’зношаны, стары, струхлелы’. Ва ўсякім выпадку суфіксацыя памяншальная, і гэта тлумачыць значэнне ’маладзік’ разглядаемага слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дра́хлы ’драхлы’ (БРС). Рус. дря́хлый, рус.-ц.-слав. дрѧхлыи ’пануры, смутны, марудны, лянівы, стомлены і да т. п.’, дрѧсълыи ’пануры’, укр. дряглий ’стары, падгніўшы’, ст.-сл. дрѧхлъ ’смутны, лянівы’, дрѧселъ ’пануры, смутны’, балг. дре́хъл ’абадраны’, серб.-харв. дре̏сео ’смутны’, в.-луж. drjechły ’брудны’ і г. д. Прасл. *dręx(ъ)lъ(jь), *dręsьlъ(jь), *dręselъ(jь). Лічыцца звязаным з літ. drum̃sti ’муціць, перамешваць’; сляды апафаніі вакалізму бачаць у ст.-рус. дроухлъ (*drǫx‑ : *dręx‑). Агляд літ-ры гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 112–113. Сюды ж вытворныя тыпу драхле́ць, дра́хласць (БРС). Гл. яшчэ Фасмер, 1, 544 (спецыяльна аб рус. слове друхлый).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ламі́на 1, ломы́на ’доўгі, сухі прут, палка, галіна’, ’кавалак бервяна, ламачына, абломак’, ’гультай, лежабок’ (ТСБМ, Янк. III, Клім.), ламі́на ’стары, грувасткі прадмет’ (Шатал.). Укр. ломина ’лам’ё’. Да лом (гл.). Нягледзячы на існаванне такіх жа лексем у іншых слав. мовах, можна меркаваць, што разглядаемая лексема — самастойнае ўсх.-слав. утварэнне з сінгулятыўным суф. ‑ina.
Ламі́на́ 2, лъмʼіна́ ’вялікі мажны чалавек, здаравяк’ (брасл., Сл. паўн.-зах.; міёр., З нар. сл., Нар. словатв.). Рус. пск., калін. ломина ’моцны, здаровы і няспрытны чалавек высокага росту’. Хаця звязана з ламіна 1 аднолькавасцю словаўтваральнай мадэлі, стварае адзіны паўн.-бел.-рус. арэал. Да лом (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)