нагавары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак.
1. чаго і без дап. Сказаць многа чаго-н.
Н. лішняга.
Н. кампліментаў.
2. на каго (што) і без дап. Узвесці паклёп.
Н. на дзяўчыну.
3. што. Запісаць на спецыяльнае прыстасаванне для гуказапісу (дыктафон і інш.).
4. што. Тое, што і загаварыць² (разм.).
◊
Нагаварыць сорак бочак арыштантаў (разм.) — расказаць шмат неверагодных гісторый.
|| незак. нагаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
апара́т, -а і -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Спецыяльны прыбор, механічнае прыстасаванне.
Тэлефонны а.
Касмічны а.
2. -у. Сукупнасць органаў, якія выконваюць якую-н. асобную функцыю ў арганізме (спец.).
Стрававальны а.
3. -у. Сукупнасць дзяржаўных устаноў, а таксама супрацоўнікаў, якія абслугоўваюць пэўную галіну кіраўніцтва, гаспадаркі.
Дзяржаўны а.
Працаздольны а.
|| прым. апара́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тэрміна́л, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. У транспартных сетках: месца пасадкі або высадкі пасажыраў пагрузкі або выгрузкі грузаў і іх накаплення.
Мытны т.
Т. аэрапорта.
2. Канцавая частка сістэмы, якая забяспечвае сувязь сістэмы з навакольным асяроддзем.
Плацежны т.
Купіць білет праз т.
3. Прыстасаванне ў ЭВМ, прызначанае для ўводу і вываду інфармацыі.
Камп’ютарны т.
|| прым. тэрміна́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Гарто́ль ’прыстасаванне для тармажэння плыта; плытнік, які тармозіць плыт’ (Сл. паўн.-зах.). Сл. паўн.-зах. лічыць запазычаннем з літ. і параўноўвае з літ. artà ’папярочны брус на мачце для прымацавання паруса’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Канве́ер ’транспарціровачны пас, прыстасаванне для перамяшчэння вырабаў ці грузаў’ (ТСБМ). З рус. мовы, куды ў 30‑х гадах XX ст. з англ. conveyer ’транспарцёр’, convey ’перадаваць, перавозіць’ (Шанскі, 2 (К), 248).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Но́шы ’насілкі; жэрдкі, на якіх носяць копы сена’ (Жд. 2, Сл. ПЗБ, Ян., ТС), ’насілкі для пераноскі нябожчыкаў’ (ТС), ’прыстасаванне, на якім носяць вёдры’ (ДАБМ). Да насіць, нясці (гл.), параўн. насілы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мата́ч ’матавіла’ (ваўк., Сл. ПЗБ), мата́шка ’прыстасаванне, на якое наматваюць ніткі з верацён’ (гродз., З нар. сл.; Сл. ПЗБ), мата́чка ’тс’ (Сцяшк.), ’вялікае верацяно для звівання пражы’ (Сл. ПЗБ). Да мата́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ветраго́н, ‑а, м.
1. Разм. неадабр. Легкадумны, пусты чалавек. Былі .. [хлапчукі] малыя, неразумныя ветрагоны. Шынклер. — Не жонка, а ветрагон, — сказала маці. — Гатаваць абеды не збіраецца... Ды на тых харчах, што ў сталоўцы, ногі выцягнеш... Гаўрылкін.
2. Спец. Прыстасаванне для ўтварэння моцнага патоку паветра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
віро́к, ‑рка, м.
1. Памянш. да вір (у 1 знач.); малы вір. На чорнай плыні ўсюль віры і віркі. Пташнікаў.
2. Прыстасаванне для звівання нітак. Часам мужчыны памагалі Ганне змотваць ручайкі. Тады ў хаце стаяў ціхі і аднастайны трэск вірка. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касе́та, ‑ы, ДМ ‑сеце, ж.
1. Святлонепранікальны футляр для прадухілення засвечвання святлоадчувальных матэрыялаў (плёнак, пласцінак і пад.) пры фота- і кіназдымках. // Плоская каробка, у якой размяшчаецца магнітная магнітафонная лента.
2. Прыстасаванне для скідання бомб.
3. Тое, што і кесон (у 3 знач.).
[Ад фр. cassette — скрынка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)