грамадзя́нін, ‑а; мн. ‑дзяне, ‑дзян; м.
1. Чалавек, які адносіцца да пастаяннага насельніцтва краіны, карыстаецца правамі і выконвае абавязкі, устаноўленыя яе канстытуцыяй. Грамадзянін Савецкага Саюза.
2. Высок. Свядомы член грамадства, чалавек, які падпарадкоўвае асабістыя інтарэсы інтарэсам грамадства. Карл Маркс — грамадзянін свету.
3. Дарослы чалавек, мужчына, а таксама форма звароту да яго. — Вам што трэба, грамадзянін? — холадна звярнуўся да .. [фабрыканта] Саламон. Бядуля. [Дзяўчына:] Там адзін грамадзянін просіць прыняць яго без чаргі. Крапіва.
4. Уст. Жыхар горада, гараджанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арыстакра́тыя, ‑і, ж.
1. У класавым грамадстве — вышэйшае саслоўе, прывілеяваны слой пануючага класа, радавая знаць. Зямельная арыстакратыя. □ [Пан Яндрыхоўскі:] У тую залу, якая бачыла цвет польскай арыстакратыі,.. [Дрыль] пусціў чараду мужыцкіх дзяцей. Крапіва. // Прывілеяваная частка якога‑н. класа або якой‑н. сацыяльнай групы. Фінансавая арыстакратыя. □ Пасля набажэнства радавітая шляхта, паны абшарнікі і ваенная арыстакратыя заходзяць да ксяндза Пацейкоўскага на «шклянку гарбаты». Колас.
2. Гіст. Форма дзяржаўнага кіравання, пры якой улада знаходзіцца ў руках нешматлікай прывілеяванай групы радавой знаці.
[Грэч. aristokratia — панаванне лепшых.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паразіты́зм, ‑у, м.
1. Форма адносін паміж арганізмамі (розных відаў), пры якой адзін арганізм корміцца за кошт другога; жыццё паразіта (у 1 знач.).
2. перан. Існаванне паразіта (у 2 знач.); жыццё з чужой працы; дармаедства. Адносіны Вашамірскага да мастацтва і мастака таксама характарызуюць паразітызм прыгоннікаў. Казека. Рыгор зразумеў, што тая бесклапотнасць Ірыны, якая некалі выглядала такой чароўнай наіўнасцю і выклікала ў яго захапленне, была не чым іншым, як зародкам звычайнага паразітызму. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спарты́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да спорту, звязаны з ім. Спартыўнае спаборніцтва. Спартыўныя гульні. □ Сёння мы слухалі пытанне аб пастаноўцы спартыўнай работы ў калгасах раёна. Пянкрат. // Прызначаны для заняткаў спортам. Спартыўная пляцоўка. Спартыўная форма. □ Скуратаў быў ужо не ў белым гарнітуры, а ў шэрым спартыўным касцюме. Шашкоў. Пры клубе павінна быць і спартыўная зала. Лыжы, гарнітуры, валейбольная сетка, мячы. Ваданосаў.
2. Разм. Які мае якасці, знешні выгляд спартсмена. Спартыўны хлопец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
set1 [set] n.
1. набо́р, кампле́кт, серві́з;
a complete set of Dickens по́ўны збор тво́раў Ды́кенса;
a tea set серві́з для гарба́ты
2. ко́ла людзе́й (звязаных агульнымі інтарэсамі);
literary sets літарату́рныя ко́лы
3. прыбо́р;
a toilet set туале́тны прыбо́р
4. фо́рма, лі́нія, абры́с;
a set of shoulders лі́нія плячэ́й, разваро́т
5. дэкара́цыя
6. малады́ па́растак
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Бале́й ’больш’ (Др.-Падб.). Дыялектная форма ўсх.-слав. bolʼe ’больш’ або bolʼeje. Падрабязней гл. пад бо́льшы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Легцава́я ’легкавы аўтамабіль’ (Сцяшк.) — гіперправільная (на польскі манер) форма лексемы легкавая (машына), параўн. польск. lekce — lekko.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набрэ́нкнуць ’набрыняць (вадою)’ (Сцяц.). Запазычана з польск. nabrzęknąć ’тс’ з субстытуцыяй rz > p, спрадвечная форма набракнуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пала́клі, полаклі мн. ’тарка для бульбы’ (З нар. сл., палес.). Няясна. Мабыць, скажоная або кантамінаваная форма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́віст ’тоўсты’ (Нас.). Кароткая форма прыметніка то́ўсты (< *tl̥stъ) з заменай в білабіяльнага w (< l̥) на в.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)