Verbum

кіт¹, -а́, М кіце́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Вялікая марская млекакормячая жывёліна, знешне падобная на рыбу.

Зубатыя кіты.

2. часцей мн., перан. Пра чалавека, які мае выключна важнае значэнне ў якой-н. сферы дзейнасці.

Кіты навукі.

Кіты сучаснай касманаўтыкі.

|| прым. кіто́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

К. вус.

кла́сны, -ая, -ае.

1. гл. клас.

2. у знач. наз. кла́сны, -ага, м.; кла́сная, -ай, ж. Класны кіраўнік (разм.).

3. Які мае пэўны клас, разрад (пра судна і г.д.; спец.).

4. Які мае высокую ступень чаго-н.; які паказвае клас (у 7 знач.).

К. сталявар.

К. спартсмен.

Класная гульня.

кол, кала́, мн. калы́, кало́ў, м.

Завостраная на канцы палка, шост.

Часаць кляновы к.

◊

Хоць кол на галаве чашы каму — пра ўпартага, няўступчывага чалавека, які не паддаецца ўгаворам.

|| памянш. кало́к, калка́, мн. калкі́, калко́ў, м., кало́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. і ко́лік, -а, мн. -і, -аў, м.

ла́яць, ла́ю, ла́еш, ла́е; лай; ла́яны; незак., каго-што.

1. Называць лаянкавымі словамі, ганьбіць.

Л. адна адну.

2. Дакараць, рабіць вымову.

Настаўнік лаяў вучня за прагул.

|| зак. вы́лаяць, -лаю, -лаеш, -лае; -лай; -лаяны і абла́яць, -ла́ю, -ла́еш, -ла́е; -ла́й; -ла́яны.

А. у газеце (адмоўна выказацца пра каго-, што-н.).

ля́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.

1. Дзіцячая цацка ў выглядзе фігуркі чалавека, а таксама макет фігуры чалавека ці жывёлы для тэатральных прадстаўленняў.

2. Пра каго-, што-н. вельмі прыгожае, прывабнае (разм.).

|| памянш. ля́лечка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ля́лечны, -ая, -ае.

пальча́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Рукавіца з аддзяленнямі для кожнага пальца.

Скураныя пальчаткі.

Кінуць пальчатку каму-н. (таксама перан.: выклікаць на барацьбу, на спаборніцтва — сімвал выкліку на дуэль у мінулым). Баксёрская п. (прадмет рыштунку баксёра). Першая п. (перан.: пра лепшага баксёра).

|| прым. пальча́ткавы, -ая, -ае.

панаця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Нацягваючы, напяць усё, многае.

П. вяроўкі.

2. што. Надзець на сябе многа чаго-н., накрыцца чым-н. — пра ўсіх, многіх (разм.).

Дзеці панацягвалі на сябе коўдры.

3. чаго. Прыцягнуць, прынесці за некалькі прыёмаў вялікую колькасць чаго-н. (разм.).

П. галля.

пераме́нны, -ая, -ае.

Які мяняецца, няўстойлівы, з пераменамі.

Пераменнае надвор’е.

П. ток (які перыядычна мяняе сілу і напрамак). Пераменная велічыня і пераменная (наз.) — пра велічыню, якая можа па ўмовах задачы набываць розныя значэнні. П. капітал (частка капіталу, якая затрачваецца на наём рабочай сілы і змяняецца ў працэсе вытворчасці).

пе́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Найменш каштоўная па значэнні фігура ў шахматнай гульні.

2. перан. Пра малазначнага і несамастойнага ў сваіх дзеяннях чалавека.

|| памянш. пе́шачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, чак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. пе́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

прасачы́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -о́чыцца; зак.

1. Пра вадкасць: паступова пранікнуць праз што-н.

У лодку прасачылася вада.

2. Непрыкметна і паступова прабрацца куды-н.

Разведчыкі прасачыліся ў тыл ворага.

3. перан. Пранікнуць, распаўсюдзіцца куды-н.

Прасачыліся слухі.

|| незак. прасо́чвацца, -аецца.

|| наз. прасо́чванне, -я, н.