цемраша́льства, ‑а, н.

Погляды і паводзіны цемрашалаў; варожасць да прагрэсу, адукацыі; абскурантызм. [Скарына] паклаў пачатак беларускаму кнігадрукаванню, якое з цягам часу ператварылася ў магутны фактар пашырэння пісьменнасці і барацьбы супраць царкоўнага цемрашальства. Алексютовіч. Перамога савецкага народа над фашызмам з’яўлялася перамогай вялікіх прынцыпаў гуманізму над сіламі зла і сярэдневяковага цемрашальства. Бярозкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АДБО́Р у біялогіі,

працэс дыферэнцыраванага ўзнаўлення генатыпаў у папуляцыі; вядучы фактар эвалюцыі. Дзейнічае на фоне генатыпічнай зменлівасці. Адрозніваюць адбор у прыродзе — натуральны адбор і адбор, які праводзіцца чалавекам, — штучны адбор.

т. 1, с. 97

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

энтэле́хія

(гр. entelecheia = здзяйсненне)

паняцце філасофіі Арыстоцеля, якое абазначае ажыццяўленне якой-н. магчымасці быцця, а таксама рухаючы фактар гэтага ажыццяўлення.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэ́зус

(лац. rhesus)

1) вузканосая малпа роду макак, якая пашырана ў Індыі, Індакітаі і ў Гімалаях;

2) тое, што і рэзус-фактар.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Fáktor

m -s, -tóren фа́ктар, акалі́чнасць

etw. als ~ in Réchnung stéllen — улі́чваць яку́ю-н. акалі́чнасць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Ágens

n -, Agénzi¦en i Agéntia

1) ру́хаючая сі́ла

2) філас. актыўны пача́так

3) хім. аге́нт, дзе́йнічаючы фа́ктар

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

factor

[ˈfæktər]

n.

1) элемэ́нт -у m., істо́тныя абста́віны, фа́ктар -у m.

2) Math. мно́жнік -а m.

3) аге́нт -а m., камісіянэ́р -а m.; пасярэ́днік -а m. (у гандлёвых зьдзе́лках)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ВА́КУУМНАЯ ЗБРО́Я,

боепрыпасы з выбуховым рэчывам аб’ёмна-дэтанацыйнага дзеяння. Прызначана для паражэння цэляў са складкамі мясцовасці, у збудаваннях адкрытага тыпу, мінных палёў. Утварае газападобнае або дробнадысперснае аэразольнае воблака значных памераў. Асн. паражальны фактар — ударная хваля, якая ўтвараецца пры падрыванні гэтага воблака (ціск у цэнтры воблака прыкладна ўтрая перавышае нармальны атмасферны). За зонай лішкавага ціску ўтвараецца працяглая зона разрэджання (адсюль назва).

т. 3, с. 465

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЛА́НДШТАЙНЕР (Landsteiner) Карл

(14.6.1868, Вена — 26.6.1943),

аўстрыйскі вучоны, адзін з заснавальнікаў імунагематалогіі. Чл. Нац. АН ЗША. Скончыў Венскі ун-т (1891). З 1922 праф. паталогіі і бактэрыялогіі Ракфелераўскага ін-та ў Нью-Йорку. Навук. працы па імуналогіі і імунахіміі. Разам з Я.Янскім адкрыў групы крыві чалавека (1900), з Э.Поперам даказаў інфекц. прыроду поліяміэліту (1909), з А.Вінерам выявіў рэзус-фактар (1940). Нобелеўская прэмія 1930.

т. 9, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

human​2 [ˈhju:mən] adj. чалаве́чы;

the human race род людскі́;

a human voice чалаве́чы го́лас;

human nature чалаве́чая прыро́да/нату́ра;

a human ceiling мяжа́ чалаве́чых магчы́масцей;

a human factor чалаве́чы фа́ктар

2. уласці́вы чалаве́ку;

It’s human to err. Чалавеку ўласціва памыляцца.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)