Руш ’палоска лёгкай тканіны, сабранай у зборкі, для абшыўкі чаго-небудзь’ (ТСБМ). Праз рускае рюш ’тс’ або непасрэдна з ням. Rüsche ’фальбона на сукенцы’ < франц. ruche. (Фасмер, 3, 534).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Атру́та. Рус. дыял. отру́та, атру́та, укр. отру́та ’тс’. Рускае дыялектнае, відаць, з беларускай, украінскай. Ст.-бел. отрута (Анічэнка, Праблемы філал., 11). Утворана як аддзеяслоўны бязафіксны назоўнік ад дзеяслова атруціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́ктар ‘частка круга’, ‘аддзел, участак’ (ТСБМ), ‘звяно ў коле’ (мсцісл., рэч., ЛА, 2). Запазычана праз ням. Sektor і рускае се́ктор ці польск. sektor з лац. sektor ‘рассякаючы’ ад secare ‘рэзаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́кта ‘рэлігійная суполка па-за традыцыйнай царквой’ (ТСБМ). З лац. secta ‘вучэнне, кірунак, школа’, што звязана з sequor ‘іду следам’ (Сной₂, 646; ЕСУМ, 5, 207), магчыма, праз заходнееўрапейскае і рускае пасрэдніцтва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тамта́м ’ударны музычны інструмент, разнавіднасць гонга’ (ТСБМ). З франц. tam‑tam ’тамтам’ (праз рускае або польскае пасрэдніцтва) < хіндзі ṭamṭam ’барабан’, якое з’яўляецца гукапераймальным утварэннем (ЕСУМ, 5, 513; Голуб-Ліер, 477; Фасмер, 4, 18).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАЙКО́Ў Фёдар Ісакавіч
(каля 1612 — 1663 або 1664),
рускі дзярж. дзеяч. Дваранін. У 1654—57 узначальваў першае рускае пасольства ў Кітай для ўстанаўлення дыпламат. і гандл. адносін. Місія не мела поспеху. У час паездкі ў Пекін Байкоў вёў назіранні, якія выклаў у справаздачы пасольства — «Стацейным спісе» (прыведзены кашт. звесткі пра Сібір і Кітай, што стала значным укладам у геагр. л-ру таго часу).
т. 2, с. 225
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Сама́н ’цэгла-сырэц, вырабленая з сумесі гліны, гною і сечанай саломы’ (ТСБМ), ’ферма’ (Жд. 2). Рус. сама́н ’тс’. Цюркізм, параўн. чагат., крым.-тат., тур. saman ’салома’, гл. Радлаў, 4, 432; Фасмер, 3, 552. Магчыма рускае пасрэдніцтва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Атэлье́. З рус. ателье́, запазычанага ў канцы XIX ст. з франц. atelier ’майстэрня’, Шанскі (1, 170. Курс суч., 167) выводзіць беларускае праз рускую з французскай; Крукоўскі (Уплыў 78) указвае на рускае пасрэдніцтва. Трэба ўлічыць яшчэ польск. atelier.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
А́рыя. З рус. а́рия < іт. aria; у рускай мове з пачатку XVIII ст. (Фасмер, 1, 86). На італьянскую крыніцу беларускага слова ўказваў Булахаў, Курс суч., 170, на рускае пасрэдніцтва — Крукоўскі, Уплыў, 84; Маргаран, ЭИРЯ, 6, 91; Біржакава, 343.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аспіра́нт. З рус. аспирант (Крукоўскі, Уплыў, 78) у савецкі час; рускае слова ў другой палавіне XIX ст. з франц. aspirant непасрэдна (Шанскі, 1, А, 160) ці праз нямецкую (што лепш паясняе канчатковае ‑т), дзе з французскай у XVIII ст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)