джо́нка
(малайск. djong)
грузавое драўлянае паруснае судна з шырокімі і высока прыўзнятымі кармой і носам; распаўсюджаны ў Паўд.-Усх. Азіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ка́тэр, ‑а, м.
1. Невялікае самаходнае судна для транспартных, спартыўных, ваенных і прамысловых мэт. Катэр на падводных крылах. Тарпедны катэр. Дэсантны катэр. □ Прыняўшы на борт пасажыраў, катэр накіраваўся да парахода. «Звязда». Як толькі прайшоў крыгаход, на рацэ затарахцеў буксірны катэр і пацягнуў з аднаго на другі бераг вялізны паром. Грахоўскі.
2. Тып ваенна-марской парусна-грабной шлюпкі.
3. Старадаўняе паруснае аднамачтавае судна.
[Англ. cutter.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БРЫГ
(англ. brig, скарачэнне італьян. brigantino брыганціна),
1) марское паруснае двухмачтавае судна з прамымі парусамі на абедзвюх мачтах і косым парусам на грот-мачце. Былі пашыраны ў 18—19 ст. 2) Клас баявых караблёў паруснага флоту 18—19 ст. водазмяшчэннем 200—400 т, з парусным аснашчэннем. Даўж. да 32 м, шыр. 8—9 м, асадка 3—4 м, ход да 12 вузлоў. Узброены былі 10—24 пушкамі, экіпаж да 120 чал. Выкарыстоўваліся для разведвальнай, дазорнай, пасыльнай службаў, канваіравання гандл. Суднаў.
т. 3, с. 273
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
хачбо́т
(англ. hatch-boat, ад hatch = люк + boat = лодка)
невялікае паруснае грузавое судна з люкамі і палубай, якую пры патрэбе можна разбіраць.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
клі́пер
(гал. klipper, англ. clipper)
1) быстраходнае марское паруснае судна з трыма мачтамі (існавала да 19 ст.);
2) быстраходнае парусна-маторнае прамысловае судна.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ку́тэр
(англ. cutter, ад cut = рэзаць)
1) машына для тонкага здрабнення мяса, якая выкарыстоўваецца ў каўбаснай вытворчасці;
2) аднамачтавае паруснае судна з косымі парусамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
бу́ер
(гал. boeier)
1) спецыяльная лёгкая лодка на каньках з рулём і парусам для катання па лёдзе;
2) уст. невялікае аднамачтавае пласкадоннае паруснае судна для ўстаноўкі буёў і швартоўных бочак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
катамара́н
(англ. catamaran, ад тамільск. kattumaran = звязаныя калоды)
1) паруснае або маторнае судна з двух карпусоў, звязаных агульнай палубай, ці з аднаго корпуса з паплаўкамі-балансірамі за бортам;
2) невялікае спартыўнае судна, катэр такой жа формы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Каю́к 1 ’рачное вёслава-паруснае грузавое судна’ (ТСБМ); таксама ’лодка’. Рус. каю́к, укр. каю́к. Слова не вельмі яснага паходжання (прынамсі, што датычыцца фармальнага боку этымалогіі). Лічыцца запазычаннем з цюрк. моў. Параўн. тат., тур., крым.-тат., казах. kajyk. Так у Фасмера, 2, 215 (гл. яшчэ Бернекер, 1, 469; Корш, AfslPh, IX, 507–508). Няясна, як узнікла форма каю́к, якая пашырана ва ўсх.-слав. мовах. Паводле Шанскага, 2, К, 107, упершыню назва каюк зафіксавана ў рус. дакументах у 1614 г. Адносна формы каю́к Шанскі, там жа, мяркуе, што гэта кантамінацыя слова кайык (kajyk ’лодка’ і чагат. каюк ’загнуты назад’.
Каюк 2 ’канец, пагібель, смерць’ (ТСБМ, БРС, Шат., Бяльк.). Усх.-слав. утварэнне (параўн. рус. каю́к, укр. каю́к ’тс’). У слоўніках рус. мовы ўпершыню, як дыялектнае, адзначаецца ў 1909 г. Мяркуюць, што гэта назва ўзнікла на аснве ўжо існуючага слова каю́к ’лодка-душагубка’ (плаванне і такіх лодках было вельмі небяспечным) у выніку лексікалізацыі. Гл. Шанскі, 2, K, 107. Параўн. апісанне лодкі-каюка ў Даля: «долбушка, однодеревка без набоев или душегубка, лодченка, каючек» (т. II, 101).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фрэга́т
(іт. fregata)
1) трохмачтавае паруснае ваеннае быстраходнае судна (18—19 ст.);
2) ваенны карабель пераходнага тыпу паміж лёгкім крэйсерам і эскадраным мінаносцам у флоце Англіі і ЗША 1939—1945 гг., які прызначаўся для супрацьлодачнай і супрацьпаветранай абароны транспартных і баявых суднаў;
3) вялікая трапічная марская птушка атрада весланогіх з вельмі доўгімі крыламі; большую частку жыцця праводзіць у паветры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)