архаі́зм, ‑а, м.

Застарэлая з’ява, перажытак мінулага. І сам.. [дзяк], прапахлы царкоўнымі канонамі, выпетранымі і бяздушнымі, лампадным алеем і воскам царкоўных свечак, здаецца нейкім прыкрым архаізмам, варожым да ўсяго, што свежа і молада. Колас. // Слова, моўны выраз, граматычная форма, што выйшла з агульнага ўжывання.

[Грэч. archaismos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тро́п

(гр. tropos)

слова або моўны выраз, ужытыя ў пераносным, вобразным значэнні (метафара, метанімія, сінекдаха, алегорыя, гіпербала, літота).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Rdensart

f -, -en

1) мо́ўны зваро́т, вы́раз;

sprchwörtliche ~ пры́маўка

2) pl пусты́я [агу́льныя] фра́зы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

плеана́зм

(гр. pleonasmos = лішак)

стылістычны моўны зварот, у якім ужыты адназначныя або блізказначныя, часта непатрэбныя словы (напр. «натоўп людзей», «памерці смерцю»).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

прафесіяналі́зм, ‑у, м.

1. Які‑н. Занятак як прафесія. // Прафесіянальнае майстэрства. Музычны прафесіяналізм. □ Глыбокая, непарыўная сувязь з жыццём народа, высокі прафесіяналізм — якасці, якія заўсёды былі ўласцівыя рускаму мастацтву, з’явіліся моцным стымулам і для развіцця беларускай графікі. Шматаў.

2. Спец. Слова ці моўны зварот, уласцівы людзям якой‑н. прафесіі, характэрны ім. Злоўжываць прафесіяналізмам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

phrase

[freɪz]

n.

вы́раз -у m.; усто́йлівы мо́ўны зваро́т; сказ -у m., фра́за f.

He spoke in simple phrases — Ён гавары́ў про́стымі ска́замі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ідыёма

(гр. idioma = своеасаблівы выраз)

устойлівы моўны выраз, значэнне якога не супадае са значэннямі асобных слоў, што яго складаюць (напр. сабаку з’есці — набыць вопыт).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

прафесіяналі́зм

(ад с.-лац. professionalis = прафесіянальны)

1) прафесіянальнае майстэрства (напр. музычны п.);

2) слова ці моўны зварот, уласцівы людзям якой-н. прафесіі, характэрны ім.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

юдаі́зм

(п.-лац. iudaismus, ад лац. iudaicus = яўрэйскі)

1) монатэістычная рэлігія, распаўсюджаная пераважна сярод яўрэяў; іудаізм;

2) моўны зварот, выраз, які ўласцівы яўрэйскай мове.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Агі́да, агіднуць, агіднік, агідлівы, агідлы, ст.-бел. огіда (1605) (Нас. гіст.), укр. огида, польск. ohyda, славац. ohyda, в.-луж. wohida да гідкі (гл.). Слова з абмежаваным арэалам. Супрун (Веснік БДУ, 1969, 2, 68–69) мяркуе, што цэнтрам пашырэння слова агіда з’яўляецца ўкраінска-беларускі моўны арэал, а польскія і славацкія формы — запазычанні (параўн. Басай–Сяткоўскі, SFPS, 6, 23), аднак верхнялужыцкія формы даводзіцца лічыць спрадвечнымі, утворанымі незалежна, што неверагодна пры адсутнасці паўднёваславянскіх адпаведнасцей і немагчымасці даказаць іх праславянскі характар.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)