ледахо́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Рух лёду па цячэнню рэк вясной (у час раставання) і восенню (перад ледаставам); крыгаход. Пайшоў ледаход. Затрашчалі масты. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плуга́р, ‑а, м.
Разм. Той, хто працуе на ворыве з плугам. — Згадзіўся вясной плугаром быць, а тут — на табе: на другі дзень конь абмуляўся. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уве́сну, прысл.
Разм. Вясной. Ёсць азёры і балоты, якія ўвесну робяцца морамі. Маўр. [Пятровіч:] Ты ўся ў юнацкім захапленні, Цвіцеш, як луг увесну за ракой. Бачыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпако́ўніца, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і шпакоўня. Ля шпакоўніцы на арабіне, звонка славячы родны дом, шпак, сярэбраны ад павуціння, як вясной, трапеча крылом. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
grozić
grozi|ć
незак. гразіць, пагражаць;
na wiosnę ~ła wsi powódź — вясной вёсцы пагражала паводка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
несула́ддзе, ‑я, м.
Адсутнасць ладу. Несуладдзе ў душы, што прыйшло з вясной, у апошнія дні ўсё больш і больш змушала Рамана зірнуць на сябе збоку. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гало́дны, -ая, -ае.
1. Які адчувае голад, ненакормлены.
Г. прысмакаў не пытае (прымаўка).
2. Выкліканы голадам.
Галодная смерць.
3. Бедны на прадукты харчавання, неўраджайны.
На год два Юр’і, ды абодва дурні: увосень халодны, а вясной г. (прыказка).
4. Недастатковы для задавальнення патрэбы ў ежы, у сродках жыцця.
Г. заработак.
◊
На галодны жывот (разм.) — галодны, не пад’еўшы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
яравы́, ‑ая, ‑ое.
1. Вясенні, які праводзіцца вясной (пра палявыя работы). Правая сяўба.
2. Які высяваецца і прарастае вясной і дае ўраджай восенню таго ж года; аднагадовы (пра сельскагаспадарчыя культуры). / у знач. наз. яраво́е, ‑ога, н. І азіміна, і яравое раслі на вачах. Мележ.
3. Прызначаны для пасеву аднагадовых культур, засеяны такімі культурамі. Дарога вяла праз яравы палетак. Чарнышэвіч. За яравымі палеткамі пачыналіся лясы. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Весніна́, вэснина́ ’вясенняе ворыва’ (палес., Выг.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ін‑а ад *веснаваць. Аналагічна ў паўн.-рус. гаворках назвы для работ, якія выконваюцца вясной: ве́сни́на́ ’воўна, якую настрыглі з авечак у маі або летам’, пск. ’сняткі вясенняга ўлову’, арханг. веснова́нье ’паляванне на марскіх звяроў вясной’, пск. вешница ’вясенняе ворыва’, арханг. вёшня ’вясенняя сяўба’, укр. веснування, веснова́нє ’правядзенне веснавых палявых работ’, польск. vʼosna ’вясеннія палявыя работы’, серб. про̀летина ’вясенняя сяўба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Весянчук — паўднёвабеларуская назва маладых істот свойскіх жывёл і птушак, якія нарадзіліся вясной (КТС). Паходзіць ад вясенні і суф. ‑чук, які ўжываецца для ўтварэння назваў недарослых асоб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)