narta

nart|a

ж. часцей мн.~y — лыжы;

jeździć na ~ach — хадзіць на лыжах;

~y biegowe (wodne, zjazdowe) — лыжы бегавыя (водныя, горныя)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

гідратэ́рмы

(ад гідра- + -тэрмы)

гарачыя водныя растворы ў нетрах Зямлі, якія ўтвараюцца ў працэсе застывання магмы, выдалення вады з мінералаў у час перакрышталізацыі іх і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАЛАГЕНАВАДАРО́ДЫ,

хімічныя злучэнні галагенаў з вадародам, HX (X-F, Cl, Br, I). У звычайных умовах газы (акрамя фторыстага вадароду HF — бясколерная вадкасць) з рэзкім пахам, добра растваральныя ў вадзе. Водныя растворы галагенавадародаў — моцныя к-ты, акрамя раствору HF (к-та сярэдняй сілы). Гл. таксама Бромісты вадарод, Ёдзісты вадарод, Хлорысты вадарод.

т. 4, с. 445

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

камуніка́цыя ж

1. Verbndung f -, -en; Verbndungsweg m -(e)s, -e, Verkhrsweg m, Verkhrsverbindung f -;

во́дныя камуніка́цыі Wsserwege pl, Wsserstraßen pl;

2. лінгв Kommunikatin f -, -en, Verständigung f -, -en;

сро́дак камуніка́цыі Verständigungsmittel n -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ная́ды

(гр. naiades)

1) німфы рэк, ручаёў, крыніц у старажытнагрэчаскай міфалогіі;

2) водныя травяністыя расліны сям. наядавых, якія пашыраны ў цёплых і ўмерана цёплых зонах зямнога шара; на Беларусі трапляюцца рэдка.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АМІЯКА́ТЫ,

1) прадукты далучэння аміяку да соляў; комплексныя злучэнні. Аміяк у аміякатах звязаны каардынацыйна з іонам металу і ўваходзіць ва ўнутр. сферу комплексу, напр. [Pt(NH3)6]Cl4, [Cu(NH3)4]Cl2. Утвараюць большасць металаў. Устойлівасць аміякатаў у водных растворах вызначаецца канстантамі нястойкасці. Атрымліваюць дзеяннем аміяку на водныя растворы соляў. Многія аміякаты афарбаваныя і выкарыстоўваюцца ў аналіт. хіміі для раздзялення металаў.

2) Вадкія азотныя ўгнаенні з колькасцю азоту да 45%.

т. 1, с. 319

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АБРАСТА́ННІ,

перыфітон, сукупнасць водных арганізмаў, якія пасяляюцца на штучных (днішчы суднаў, буі, збудаванні на па́лях, трубаправоды, прычалы) і прыродных (камяні, карчы, вышэйшыя водныя расліны і інш.) цвёрдых субстратах. Складаюцца з бактэрый, грыбоў, прасцейшых, водарасцяў, чарвей, імшанак, малюскаў, губак. З’яўляюцца прыродным біяфільтрам, індыкатарам якасці вады, прадуцэнтам арган. рэчываў, кармавой базай і сховішчам для водных жывёл. Прыносяць вял. страты засмечваннем водазабіральных адтулін, трубаправодаў, памяншаюць скорасць руху суднаў і г.д.

т. 1, с. 39

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гомайасматы́чны

(ад гр homoios = падобны + асматычны)

які мае пастаянны ціск;

г-ыя жывёлыводныя жывёлы, здольныя захоўваць прыблізна аднолькавы асматычны ціск крыві і тканкавай вадкасці, які не адпавядае асматычнаму ціску знешняга асяроддзя (параўн. пайкіласматычны).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кніда́рыі

(н.-лац. cnidaria)

тып кішачнаполасцевых; водныя, пераважна марскія, адзіночныя або каланіяльныя арганізмы, для якіх характэрны дзве жыццёвыя формы — прымацаваны паліп і свабодна-плаваючая медуза; падзяляюцца на класы гідразояў, сцыфоідных, каралавых паліпаў і выкапнёвых канулярый.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

БІЯФІЛЬТРА́ТАРЫ,

водныя жывёлы, якія кормяцца дробнымі арганізмамі планктону або завіслымі арган. часцінкамі (дэтрытам), што адцэджваюцца (фільтруюцца) з вады. Падзяляюцца на актыўных і пасіўных. У актыўных фільтрацыя адбываецца праз спец. прыстасаванні: рашэцісты фільтр у апендыкулярый, шчэлепы ў двухстворкавых малюскаў, лафафоры ў плечаногіх і імшанак, пласціны вусоў кітоў і інш. У пасіўных для фільтрацыі «расстаўляюцца» своеасаблівыя лоўчыя сеткі. Біяфільтратары ўдзельнічаюць у працэсах біялагічнага самаачышчэння забруджаных водаў і ў біял. ачыстцы вадаёмаў.

т. 3, с. 181

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)