жабры, ‑аў; адз. жабра, ‑ы, ж.

Органы дыхання рыб і некаторых іншых водных жывёлін, якія дыхаюць раствораным у вадзе кіслародам. Іліко.. схапіў свае восці і ўдарам пад жабры дакончыў рыбіну. Самуйлёнак.

•••

Браць (узяць) за жабры гл. браць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

выцяка́ць, ‑ае; незак.

1. Незак. да выцечы.

2. Браць пачатак. Рака выцякае з возера.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палані́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ланёны; зак. і незак.

1. каго-што. Узяць (браць) у палон.

П. варожую армію.

2. перан., каго (што). Зачараваць (зачароўваць), захапіць (захапляць).

П. чароўным голасам.

|| наз. палане́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

арандава́ць

(с.-лац. arendare)

браць або даваць што-н. у арэнду.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Іма́ць ’браць, прымаць’, ’мець’ (Байк. і Некр.), ’браць, хапаць’, ’біць’, ’мець’ (Нас.), ’браць, мець, перахапіць’ (Др.-Падб.), ’браць, мець, разумець’ (Гарэц.), імя́ць ’браць’ (Касп.), іма́цца ’брацца’, ’разумець’ (Нас.). Рус. дыял. има́ть ’браць’, ’лавіць, хапаць’, ’уладаць, мець’, ’мець намер, жаданне рабіць што-н.; хацець’; укр. іма́ти ’браць, узяць, злавіць, хапаць, схапіць’ (Грынч.), польск. уст. imać ’браць, хапаць’, в.-луж. jimać ’чапаць, хапаць’, н.-луж. jimaś ’браць, хапаць’, палаб. jaimăt ’хапаць, лавіць’, чэш. jímati ’браць, хапаць’, славац. jímať ’мець’, серб.-харв. ѝмати ’тс’, балг. и́мам ’тс’, макед. има ’тс’. Ст.-слав. имати ’хапаць, схопліваць, лавіць, збіраць’, ст.-рус. имати ’браць, збіраць, здабываць, захопліваць’, ст.-бел. имати ’мець; браць; лічыць, прымаць’ (Скарына). Ступень чаргавання да мець (гл.). Прасл. ітэратыў *jьmati (sę) утвораны ад *ęti, *jьmǫ (параўн. няць, узяць), якое ўзыходзіць да і.-е. *em‑; параўн. літ. imù, im̃ti, лат. jęmu, jem̃t, ст.-прус. īmt, лац. emō, emere з тоеснай семантыкай; гл. Бернекер, 1, 425; Фасмер, 2, 128; Слаўскі, 1, 450–451; Трубачоў, Эт. сл., 6, 71; 8, 224–225; Тапароў, 3, 47–49. У апазіцыі *ęt‑ — *jьmati бачаць адбітак семантычнага супрацьпастаўлення стану (’мець, уладаць’) і актыўнага дзеяння (’браць, захопліваць’); гл. Шанскі, 2, I, 54; Скок, 1, 716 і Безлай, 1, 210, дзе семантычныя паралелі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

натава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.

Запісваць, браць на заметку. Натаваць выступленне прамоўцы ў блакнот.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узя́цце, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. узяць (гл. браць у 2–5 і 13 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

должа́ть несов., уст. браць у доўг, рабі́ць даўгі́, пазыча́ць, завінава́чвацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

сковоро́дить несов., плотн. браць на ла́пы; рубі́ць у ла́пу (замко́м).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

шки́рка / брать (взять) за шки́рку прост. браць (узя́ць) за шкі́рку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)