ДАБРАБЫ́Т,

забеспячэнне насельніцтва матэрыяльнымі і духоўнымі дабротамі, г. зн. прадметамі, паслугамі і ўмовамі, якія задавальняюць пэўныя чалавечыя патрэбнасці. Залежыць ад узроўню развіцця прадукцыйных сіл і характару пануючых у грамадстве вытв. адносін. Дабрабыт выяўляецца сістэмай паказчыкаў, што характарызуюць узровень жыцця.

т. 5, с. 557

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДАЛЁКАДЗЕ́ЯННЕ,

канцэпцыя, паводле якой узаемадзеянні паміж аддаленымі матэрыяльнымі аб’ектамі перадаюцца імгненна праз пустату на колькі пажадана вялікія адлегласці. Існавала ў механіцы Ньютана. Адкрыццё эл.-магн. поля (1860—80-я г.) паказала, што канцэпцыя Д. памылковая. Гл. таксама Блізкадзеянне.

т. 6, с. 18

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЫТЫ́ЎНАСЦЬ

(ад лац. additivus які прыбаўляецца),

уласцівасць велічыні, значэнне якой адпаведнае цэламу аб’екту, роўна суме значэнняў велічыняў, адпаведных яго часткам, пры адвольнай разбіўцы аб’екта на часткі. Напр., адытыўнасць аб’ёму азначае, што аб’ём цэлага цела роўны суме аб’ёмаў яго частак.

т. 1, с. 143

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРАН,

1) адзінка масы, што выкарыстоўвалася ў аптэкарскай практыцы (гл. Аптэкарская вага). 1 гран = 62,2 мг. У сістэме англ. мер гран гандлёвы, аптэкарскі і тройскі (для ўзважвання каштоўных камянёў і металаў) роўны 64,8 мг.

2) (Перан.) мізэрна малая велічыня.

т. 5, с. 404

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

перацягну́ць, -ягну́, -я́гнеш, -я́гне; -ягні́; -я́гнуты; зак.

1. каго-што. Цягнучы, перамясціць.

П. канапу ў другі пакой.

2. перан., каго (што). Пераманіць, прымусіць перайсці ці пераехаць куды-н. (разм.).

П. на свой бок.

П. сябра да сябе на працу.

3. што. Нацягнуць нанава.

П. шыны на колах.

4. каго-што. Туга сцягнуць.

П. талію поясам.

5. каго-што. Аказацца па вазе цяжэйшым за што-н.

Адна шаля перацягнула другую.

6. каго (што). Пра спаборніцтва, у якім праціўнікі цягнуць што-н. у розныя бакі: аказацца мацнейшым за каго-н.

Хто каго перацягне?

7. што. Перарабіць, перашыць (скураны абутак; спец.).

П. боты.

|| незак. пераця́гваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. пераця́гванне, -я, н. (да 1, 3—6 знач.) і пераця́жка, -і, ДМ -жцы (да 3, 4 і 7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кандэнсава́ць

(лац. condensare = згушчаць)

1) ператвараць пару, газ у вадкі стан;

2) згушчаць што-н. (напр. к. малако);

3) назапашваць што-н. (напр. к. энергію).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сана́р

[ад англ. so(und) na(vigation) and r(anging) = гукавая навігацыя і вызначэнне дальнасці]

1) тое, што і гідралакацыя;

2) тое, што і гідралакатар.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сігналізава́ць

(ад лац. signalis = які падае знак)

1) падаваць сігнал, паведамляць сігналам што-н., аб чым-н.;

2) перан. папярэджваць, паведамляць пра што-н. непажаданае.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

уме́рзнуць

1. (у што-н.) (im Eis) éinfrieren* vi (s);

2. (прамерзнуць на глыбіню) dúrchfrieren* vi (s), éinfrieren* vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ушчапе́рыцца разм. (учапіцца, ухапіцца за што-н.) sich (an)klammern, sich féstklammern аддз. (an A), sich fésthalten* аддз. (an D)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)