мача́ла, ‑ы, ж.
Тонкія доўгія палоскі з лубянога слою ліпавай кары, з якіх вырабляюць рагожу, вяроўкі і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак.
1. каго-што. Валочачы, цягнучы, даставіць куды-н.
З. мяшок з бульбай у склеп.
З. за вугал.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Закрыць, зацягнуць (хмарамі, туманам і пад.).
Хмары завалаклі неба.
Бухту завалакло туманам.
|| незак. завалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і завала́кваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
васьмёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Лічба
8.
2. Група з васьмі чалавек або васьмі аднародных прадметаў.
В. самалётаў.
Лодка-в. (з чатырма парамі вёсел).
3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 8 (разм.).
Самалёт зрабіў васьмёрку.
Ехаць на васьмёрцы (на трамваі, аўтобусе, тралейбусе пад №8).
4. Ігральная карта з васьмю ачкамі.
5. Школьная адзнака.
|| прым. васьмёрачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
по́спех, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Удача ў дасягненні чаго-н.
Дабіцца поспеху. 3 тым жа поспехам. (перан.: з такім жа вынікам).
2. Агульнае прызнанне.
Кніга мае п.
3. мн. Добрыя вынікі ў рабоце, вучобе і пад.
Сын робіць поспехі па фізіцы.
Як вашы поспехі? (як справы?; разм.).
◊
З поспехам — лёгка, паспяхова, без цяжкасцей.
Тут можна з поспехам прымяніць гэты метад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пры́зма, -ы, мн. -ы, -зм і -змаў, ж.
1. Шматграннік з дзвюма роўнымі паралельнымі асновамі і бакавымі гранямі — паралелаграмамі.
2. Частка аптычнага прыбора — прадмет такой формы з празрыстага рэчыва.
◊
Праз прызму чаго (глядзець, успамінаць і пад.; кніжн.) — не непасрэдна, з апасродкаваным уплывам якіх-н. прамежкавых фактараў.
Адлюстраваць падзеі праз прызму свайго разумення і сваіх адносін.
|| прым. прызматы́чны, -ая, -ае.
Прызматычнае шкло.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
убы́ць, убу́ду, убу́дзеш, убу́дзе; убы́ў, -была́, -ло́; убу́дзь; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паменшаць (у колькасці, аб’ёме і пад.).
Убыла вада ў сажалцы.
Убыў дзень.
Убыла рашучасць (знікла, аслабла).
2. (звычайна з адмоўем). Пражыць, прабыць пэўны час дзе-н.; ужыцца з кім-н.
Яны там доўга не ўбудуць — вернуцца.
З табою ніхто не ўбудзе.
|| незак. убыва́ць, -а́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
электрата́ксіс
(ад электра + таксісы)
рух мікраарганізмаў, іх клетак і арганоідаў пад уздзеяннем электрычнага току; адна з форм — гальванатаксіс.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
многатана́жны, ‑ая, ‑ае.
Спец. З вялікім танажом (пра вагон, судна і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пу́дынг, ‑у, м.
Запяканка з круп, мукі, тварагу і пад. Тварожны пудынг.
[Англ. pudding.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хруст, ‑у, М ‑сце, м.
Трэск ад чаго‑н., што ломіцца, крышыцца і пад. З-за куста пачуўся лёгкі хруст, быццам пад нагою зламалася [галінка]. Гартны. Лядок з тонкім хрустам лопаўся пад нагамі, пырскаючы вадой. Гаўрылкін. // Падобны гук пры жаванні, ядзе. Аржанец узяў з міскі агурок, адкусіў яго амаль да палавіны і, з хрустам жуючы, усміхнуўся. Брыль.
•••
Да хрусту — так, каб захрусцела, хруснула. [Бацька] напружвае сківіцы да хрусту. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)