Verbum

спаць, сплю, спіш, спіць; спім, спіце́, спяць; спаў, спа́ла; спі; незак.

1. Знаходзіцца ў стане сну.

Пара класціся с.

2. перан. Заціхнуць, быць бязлюдным; быць у стане спакою, нерухомасці.

Горад спіць.

Цёмнае возера спіць.

Вецер спіць.

3. перан. Быць пасіўным; бяздзейнічаць.

Трэба было не спаць, а рашуча дзейнічаць.

4. з кім. Знаходзіцца ў палавой сувязі з кім-н. (разм.).

С. з чужой жонкай — грэх.

◊

Спаць вечным сном — пра памёршага.

Спаць мёртвым сном — моцна спаць.

|| наз. спаннё, -я́, н. (да 1 знач.; разм.).

няёмкі, -ая, -ае.

1. Такі, у якім нязручна быць, знаходзіцца.

Няёмкая поза.

2. Непрыемны, цяжкі.

Трапіць у няёмкае становішча.

3. Не зусім прыстойны, недазволены этыкай; недарэчны.

Няёмка (прысл.) умешвацца ў размову бацькоў.

|| наз. няёмкасць, -і, ж.

павадо́к, -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м.

Кароткі повад, а таксама рэмень, на якім водзяць сабак.

Узяць сабаку на п.

◊

Ісці на павадку ў каго (разм., неадабр.) — знаходзіцца ў залежнасці ад каго-н.

|| прым. павадко́вы, -ая, -ае.

вуглавы́, -а́я, -о́е.

1. гл. вугал.

2. Які знаходзіцца на вугле або ў вугле.

В. дом.

В. пакой.

В. ўдар (у спорце: удар з вугла поля).

3. Які мае адносіны да вымярэння вуглоў (спец.).

В. градус.

крыты́чны², -ая, -ае.

1. Пераломны, які знаходзіцца ў стане крызісу.

К. момант хваробы.

К. ўзрост.

2. Вельмі цяжкі, небяспечны.

Крытычнае становішча.

○

Крытычная тэмпература — тэмпература пераходу цела з аднаго стану ў другі (спец.).

|| наз. крыты́чнасць, -і, ж.

аціра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. разм. Церціся аб што-н.

Сабака аціраўся ля ног.

2. Быць, знаходзіцца дзе-н., каля каго-н. без пэўнага занятку; хадзіць, швэндацца, нічога не рабіць (разм., пагард.).

А. каля начальства.

абла́ва, -ы, ж.

1. Паляванне, пры якім месца, дзе знаходзіцца зверына, акружаецца, ачэпліваецца паляўнічымі і загоншчыкамі.

А. на ваўкоў.

2. Акружэнне якога-н. месца з мэтай злавіць каго-н.

Фашысты зрабілі аблаву.

|| прым. абла́ўны, -ая, -ае.

правафланго́вы, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца, размешчаны на правым флангу.

П. баец.

Раўняцца на правафланговых (наз.).

2. правафланго́вы, -ага, мн. -ыя, -ых, м., перан. Чалавек, на якога патрэбна раўняцца ў працы, што служыць прыкладам для іншых.

прага́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Месца, не запоўненае тым, што знаходзіцца вакол яго (напр., невялікая палянка ў лесе, светлая пляма на хмарным небе і пад.).

|| памянш. прага́лінка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

пратэктара́т, -а і -у, М -ра́це, м.

1. -у. Форма залежнасці, пры якой слабейшая краіна, фармальна захоўваючы свой дзяржаўны лад, фактычна падпарадкавана мацнейшай імперыялістычнай дзяржаве.

2. -а. Краіна, што знаходзіцца ў такой залежнасці.

На тэрыторыі пратэктарата.