Verbum

захава́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зберагчыся, уцалець, застацца непашкоджаным, непатрачаным.

Дом добра захаваўся.

Здароўе захавалася.

Запасы захаваліся.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Застацца ў сіле, не знікнуць.

Старыя звычкі захаваліся.

3. Захаваць свае сілы, маладжавы выгляд (разм.).

Гэты чалавек добра захаваўся.

4. Застацца непашкоджаным, уцалець.

З. ад пажару.

|| незак. захо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

ажыві́цца, ажыўлю́ся, ажы́вішся, ажы́віцца; зак.

1. Ажыць, набрацца сілы і энергіі, стаць больш выразным і яркім.

Чалавек ажывіўся, павесялеў.

Гутарка ажывілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Напоўніцца жыццём, рухам, дзейнасцю.

Пайшла тэхніка на палі, мясцовасць ажывілася.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш актыўным, дзейным.

Сход ажывіўся.

Работа ажывілася.

|| незак. ажыўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. ажыўле́нне, -я, н.

скрыпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць скрыпучыя гукі.

Завесы ў дзвярах скрыпяць.

Скрыпіць снег пад нагамі.

2. Гаварыць скрыпучым голасам.

Не гаворыць, а скрыпіць.

3. перан. Жыць абы-як, з цяжкасцю падтрымліваючы свае сілы (разм.).

Скрыплю яшчэ трошкі.

|| аднакр. скры́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).

|| наз. скрыпе́нне, -я, н.

праці́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто процідзейнічае каму-, чаму-н., варожа адносіцца да каго-, чаго-н.

П. прымірэння.

2. Вораг, нядобразычлівец.

Гэты чалавек — мой даўні п.

3. зб. Варожыя ўзброеныя сілы, вораг.

Адкрыць агонь па праціўніку.

4. Сапернік у спаборніцтве, барацьбе.

Баксёр лёгка справіўся з праціўнікам.

|| ж. праці́ўніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 1, 2 і 4 знач.).

шалёны, -ая, -ае.

1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).

Ш. воўк.

2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.

Шалёная, што ты надумала рабіць!

3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.

Шалёная скорасць.

4. перан. Неўтаймоўны, люты.

Ш. характар.

5. перан. Выпадковы, бязладны.

Шалёная куля.

◊

Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.

Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.

размяня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; зак.

1. Абмяняцца чым-н. падобным, аднародным.

Р. шапкамі.

2. У шахматнай гульні: зрабіць размен фігур.

Р. сланамі.

3. Пра тых, хто жыве разам: раз’ехацца, падзяліўшы агульную жылую плошчу.

|| незак. разме́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

◊

Разменьвацца на дробязі — расходаваць свае сілы, здольнасці на дробныя справы.

|| наз. разме́н, -у, м. (да 1, 2 і 4 знач.).

Р. фігур у шахматнай гульні.

тану́ць, тану́, то́неш, то́не; тані́; незак.

1. Апускацца пад ваду на дно пад уздзеяннем сілы цяжару.

2. Гінуць, апускаючыся на дно.

Карабель тоне.

3. у чым. Апускацца ў што-н. мяккае, вязкае і пад.; засядаць, вязнуць у чым-н.

Т. у гразі.

Т. у снезе.

4. перан. Станавіцца малапрыкметным сярод чаго-н.

Хацінкі танулі ў зеляніне садоў.

|| зак. патану́ць, -тану́, -то́неш, -то́не; -тані́.