кукуру́знік 1, ‑а, м.
Разм.
1. Поле, засеянае кукурузай. Працаваць у кукурузніку. // Сцёблы кукурузы. З галін расы скаціўся гузік, Гарыць, трымаючы прамень. Настроіў вушы кукурузнік: Мо набліжаецца сухмень? Калачынскі.
2. Чалавек, які займаецца вырошчваннем кукурузы. Ульяна змоўчала і пра нядбайных кукурузнікаў, і пра іншае. Лось.
кукуру́знік 2, ‑а, м.
Разм. Пра лёгкі вучэбна-трэніровачны самалёт, прыстасаваны для начнога бомбакідання ў час Вялікай Айчыннай вайны. Упершыню за некалькі дзён у небе паказаліся нашы знішчальнікі, «кукурузнік» шугануў нам на галаву лістоўкі з заклікам: «Трымайцеся»! С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
матэрыя́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да матэрыі (у 1, 2 знач.); рэчыўны, рэальны. Матэрыяльны свет.
2. Які мае адносіны да матэрыялу (у 1 знач.). [Вагуцкі] зайшоў на матэрыяльны склад. Ля стэлажоў корпаўся Чычын. Лынькоў.
3. Звязаны з валоданнем маёмасцю, сродкамі для існавання, даходамі, грашамі. Матэрыяльнае становішча. Матэрыяльная дапамога. □ Чалавек адмаўляецца ад павышэння, ад значна большага заробку і іншых матэрыяльных выгод, ад пераезду ў горад, каб працаваць у далёкім раёне, у гушчы народа, — што ж можна сказаць пра яго, акрамя пахвалы? Шамякін.
•••
Матэрыяльная забяспечанасць гл. забяспечанасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Варажы́ць ’гадаць, чараваць’ (БРС, Інстр. II, Гарэц., Яруш.). Рус. ворожить ’гадаць’, укр. ворожити, польск. wróżyć, чэш. vražiti ’тс’, балг. вража́ ’варажу’, серб.-харв. вра̀жати ’лячыць, працаваць урачом’, славен. vražiti ’шкодзіць шляхам варажэння’. Прасл. *vorẑiti. Варажыць лічыцца вытворным ад вораг ’чараўнік, д’ябал’ (Праабражэнскі, 1, 96–97; Фасмер, 1, 353; БЕР, 1, 179–180; Абаеў, Осет. язык, 1, 581). Вайян (RÉS, 35, 1958, 93 і наст.), спасылаючыся на Брукнера (632), дзе wróżyć супастаўляецца з wierzgać, лічыць, што варажыць першапачаткова мела значэнне ’кіданне жэрабя’ (параўн. рус. ворожа, ст.-польск. wróża ’жэрабя’). Гл. таксама Шанскі, 1, В, 165–166; Рудніцкі, 1, 478–479; Скок, 3, 616–617; Коген, Запіскі, 191.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пустава́ць (пуставаць) ’быць пустым’: пуня пустуець (Нас., ТСБМ, Шат.), ’гультаяваць, рабіць бескарысную справу’ (Нас.), пустава́ць ’быць незанятым’ (Варл.), пустова́ць ’быць незасеяным (пра поле)’ (Выг.), ’быць пустым, нявыкарыстаным, бязлюдным’ (ТС), укр. пусто́вати ’паводзіць сябе несур’ёзна, гарэзнічаць’, рус. пустова́ть ’не працаваць; распуснічаць’, польск. pustować ’стаяць пустым; жыць легкадумна, распусна; сваволіць’. Да пусты́ ’незаняты; непатрэбны’, з якога выводзяцца ўсе астатнія значэнні; для польск. pustować ’жыць легкадумна, распусна; сваволіць’. Банькоўскі (2, 966) дапускае зыходную форму *pusto(to)wać (ад pustóta ’легкадумнасць, свавольнасць’, гл. пусто́та ’тс’). Пра старажытнасць значэння ’быць (стаць) незанятым, бязлюдным’ сведчыць балг. пусто́свам ’праклінаць, прамаўляць кляцьбу Да опустее! Пусто да стане! і пад.’ (параўн. Тодараў, Studia Etym. Brun., 1, 124).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стры́нґаль ‘той, хто першы раз выйшаў на калектыўную работу (плыты, касьба), навічок’, стрыга́льшчына ‘барыш, які ставіць стрынґаль для кампаніі, што прыняла яго разам працаваць’ (стаўб., З нар. сл.), стрынґе́ль ‘вельмі высокі чалавек’ (шчуч., Сл. ПЗБ), стры́нгель ‘худы, тонкі высокі чалавек’ (клец., Нар. лекс.; капыл., Нар. словатв.), стрынгаля́ ’падростак, хлапчаня’ (Сцяшк. Сл.), стрынгаля́вы ‘тонкі, зграбны (Сцяшк.), стрынгалява́ты ‘падгалісты, з тонкімі нагамі’ (стаўб., Жыв. сл.). З польск. stryngel ‘плытагон, які першы раз плыве ў горад’, далейшыя сувязі няясныя, магчыма, германізм, што датычыць у першую чаргу слова са значэннем ‘навічок’. Адносна значэння ‘высокі чалавек’ найбольш падыходзіць збліжэнне Санько (Крыўя, 1996, 1, 92) з літ. strigti, stringu ‘тырчэць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спецыя́льнасць ж Fach n -(e)s, Fächer; Fáchgebiet n -(e)s, -e (галіна); Fáchrichtung f -, -en (тэхнічная); berúfliche Ríchtung, Berúfsrichtung f (прафесія);
асно́ўная спецыя́льнасць Háuptberuf m -(e)s, -e;
не па асно́ўнай спецыя́льнасці im Nébenberuf;
працава́ць па сваёй спецыя́льнасці in séinem Fach stehen*, séinem Berúf náchgehen*;
скарыста́ць каго-н па спецыя́льнасці j-n in séinem Fach éinsetzen;
выкарысто́ўваць каго-н не па спецыя́льнасці j-n berúfsfremd beschäftigen;
працава́ць не па спецыя́льнасці berúfsfremd árbeiten;
гэ́та не па маёй спецыя́льнасці das ist nicht mein Fach;
яка́я у Вас спецыя́льнасць? was sind Sie von Berúf?
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
наём м
1. (кватэры і г. д.) Míeten n -s;
пла́та за наём Míete f -;
адда́ць у наём vermíeten vt;
2. (рабочых) Ánwerben n -s (вярбоўка); Éinstellen n -s; Ánheuern n -s (матросаў);
працава́ць па на́йме als Tágelöhner árbeiten;
3. (судна) Befráchtung f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
overwork
1. [ˈoʊvərwɜ:rk]
n.
1) перапрацава́насьць f., празьме́рна цяжка́я пра́ца
2) дадатко́вая пра́ца
2. [,oʊvərˈwɜ:rk]
v.
1) працава́ць зана́дта ця́жка або́ до́ўга
2) перапрацо́ўвацца; пераму́чвацца; пераму́чваць
3) зана́дта дакла́дна, празь ме́ру апрацо́ўваць (кні́гу, прамо́ву)
4) аздабля́ць, упрыго́жваць усю́ паве́рхню чаго́-н.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
sloppy
[ˈslɑ:pi]
adj.
1) ве́льмі мо́кры; хлюпо́тны (пра даро́гу), сло́тны (пра надво́р’е)
2) залі́ты, пазаліва́ны, захлю́паны
a sloppy table — пазаліва́ны стол
3) informal неаха́йны; нядба́йны; неакура́тны
to do sloppy work — нядба́йна працава́ць
4) шыро́кі, мешкава́ты, недапасава́ны
sloppy trousers — мешкава́тыя по́рткі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
half2 [hɑ:f] adj.
1. палаві́нны, ро́ўны пало́ве (чаго-н.);
a half share in a business пало́ва капіта́лу/а́кцый прадпрые́мства
2. няпо́ўны, частко́вы;
a half knowledge of the matter няпо́ўнае ве́данне спра́вы;
be on half pay працава́ць на паўста́ўкі;
half past one пало́ва на другу́ю
♦
half a minute ве́льмі каро́ткі час
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)