Verbum

вадзі́ць, ваджу́, во́дзіш, во́дзіць; незак.

1. Тое, што і весці ў 1, 2 і 4 знач. (але абазначае дзеянне, што адбываецца не ў адзін час, не за адзін прыём або не ў адным напрамку).

В. дзяцей гуляць.

В. войскі ў бой.

В. смыкам па струнах.

В. машыну.

2. што з кім. Падтрымліваць (знаёмства, дружбу).

3. пераважна безас., каго-што. Хістаць у бакі, заносіць пры хадзьбе, яздзе.

Машыну пачало в. па слізкай дарозе.

4. Кіраваць гульнямі, танцамі.

|| наз. ваджэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).

апрану́ць, -ану́, -а́неш, -а́не; -а́нем, -а́неце, -а́нуць; -ані́; -а́нуты і -а́нены; зак.

1. каго-што. Адзець.

А. дзіця.

2. што. Надзець, нацягнуць на сябе ці на каго-н. якую-н. вопратку.

А. паліто.

3. каго-што. Забяспечыць неабходнай вопраткай (разм.).

А. сям’ю.

4. каго-што. Увасобіць у якой-н. форме.

А. хлопца ў мядзведзя.

5. перан. Пакрыць.

Ноч апранула зямлю.

|| незак. апрана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. апрану́цца, -ану́ся, -а́нешся, -а́нецца; -а́немся, -а́нецеся, -а́нуцца; -ані́ся; незак. апрана́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. апрана́нне, -я, н.

аддзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены; зак.

1. што. Вылучыць з агульнай адзінай масы што-н. або адасобіць тое, што знаходзіцца ў злучэнні з ім.

А. бялок ад жаўтка.

А. старыя кнігі ад новых.

А. тлушч ад малака.

2. Адасобіць, раз’яднаць, адмежаваць.

А. царкву ад дзяржавы.

3. Вылучыць, распазнаць.

А. істотнае ад выпадковага.

4. каго-што. Выдзеліць каму-н. частку, долю з агульнай гаспадаркі, адасобіць, даць магчымасць весці самастойную гаспадарку.

А. сыноў.

|| незак. аддзяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. аддзяле́нне, -я, н.

крышы́ць, крышу́, кры́шыш, кры́шыць; кры́шаны; незак.

1. што. Наразаць дробнымі кавалкамі; здрабняць што-н.

К. буракі.

2. каго-што. Ламаць, разбіваць на часткі.

К. крэйду.

3. перан., каго-што. Знішчаць (разм.).

К. варожыя ўмацаванні.

4. Накідваць дзе-н. крошак (разм.).

Не крышы на падлогу.

|| зак. скрышы́ць, скрышу́, скры́шыш, скры́шыць; скры́шаны (да 1 і 2 знач.), раскрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 2 знач.) і накрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 1 і 3 знач.).

|| наз. крышэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

прырабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак.

1. што і да чаго. Прымацаваць, трывала злучыць з чым-н.

П. ручку да форткі.

2. што і да чаго. Прыбудаваць да чаго-н.

П. дашчаную пуню да хлява.

3. што, чаго і без дап. Зарабіць у дадатак да асноўнага заработку.

П. на пагрузцы вагонаў.

4. што. Прыбавіць вязаннем.

П. палецу пальчатцы.

|| незак. прырабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і прыро́бліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыро́бка, -і, ДМ -бцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

сапхну́ць, -пхну́, -пхне́ш, -пхне́; -пхнём, -пхняце́, -пхну́ць; -пхні́; -пхну́ты; зак.

1. каго-што. Пхаючы, ссунуць, скінуць адкуль-н.

С. лодку з берага.

2. перан., каго (што). Прымусіць вызваліць пасаду (разм.).

С. дырэктара.

3. перан., каго-што. Перакласці на каго-н. свае абавязкі, справы і пад., зваліць на каго-н. адказнасць за свой учынак.

С. сваю работу на другога.

С. віну на іншых.

4. перан., каго-што. Пазбавіцца ад каго-, чаго-н. (часцей непрыемнага; разм.).

С. няспраўныя дэталі.

|| незак. спіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

све́дчыць, -чу, -чыш, -чыць; незак.

1. аб чым, пра што і з дадан. Пацвярджаць правільнасць, сапраўднасць чаго-н. у якасці відавочніка, сведкі, дасведчанай асобы.

С. аб забойстве.

2. аб чым і пра што. Быць сведчаннем чаго-н.

Парадак на пісьмовым стале сведчыць пра тое, што вучань акуратны.

3. каму, па чым. Даць паказанні на судзе.

С. па справе крадзяжу.

4. што. Афіцыйна пацвярджаць правільнасць чаго-н.

С. подпіс дырэктара.

|| зак. засве́дчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны (да 1 і 4 знач.).

спадзява́цца, -дзяю́ся, -дзяе́шся, -дзяе́цца; -дзяёмся, -дзеяце́ся, -дзяю́цца; незак.

1. на што, з інф., без дап. і са злуч. «што». Мець спадзяванне, надзею на што-н.

С. на атрыманне прэміі.

Спадзяюся вярнуцца вячэрнім рэйсам.

2. на каго-што. Быць упэўненым у кім-, чым-н., мець спадзяванні на каго-н.

Спадзяюся на свайго сына.

3. у форме 1 ас. адз. цяпер. спадзяю́ся ўжыв. ў знач. пабочн. сл. Выражае ўпэўненасць.

Ты, спадзяюся, лішняга не будзеш гаварыць.

|| зак. паспадзява́цца, -дзяю́ся, -дзяе́шся, -дзяе́цца; -дзяёмся, -дзеяце́ся, -дзяю́цца.

сустрэ́ць, -рэ́ну, -рэ́неш, -рэ́не; -рэ́нь; -рэ́ты; зак.

1. каго-што. Тое, што і спаткаць.

2. каго-што. Прыняць пэўным чынам, выказаць свае адносіны да каго-, чаго-н., прывітаць каго-н.

Ветліва с. гасцей.

С. дакладчыка воплескамі.

3. што. Адчуць, атрымаць; надарыцца каму-н.

С. падтрымку.

Шчасце сустрэла на самым пачатку жыцця.

4. Сутыкнуцца з кім-, чым-н. у жыцці, у працы.

С. добрага чалавека.

5. Дачакацца пачатку, надыходу, з’яўлення чаго-н.

Змагаліся, каб хутчэй с. радасную перамогу.

|| незак. сустрака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

умацава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; зак.

1. што. Зрабіць мацнейшым, больш устойлівым.

У. дамбы.

2. што. Стварыць абарончыя збудаванні дзе-н., забяспечыць сродкамі абароны.

У. подступы да горада.

3. каго-што. Зрабіць больш моцным, здаровым, стойкім.

Добрае харчаванне і свежае паветра ўмацавалі хворага.

У. нервы.

У. здароўе.

4. перан., што. Зрабіць надзейным, цвёрдым, устойлівым.

У. сваё становішча.

У. дысцыпліну.

|| незак. умацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. умацо́ўванне, -я, н.

|| наз. умацава́нне, -я, н.

|| прым. умацава́льны, -ая, -ае.

Умацавальныя адкосы.

Умацавальныя збудаванні.