усле́дIпрысл. hinterhér; nach (прыстаўкадзеяслова);
пасла́ць усле́д náchschicken vt;
ісці́ ўсле́д закім-н.j-m auf dem Fuß fólgen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
напрало́мпрысл. rücksichtslos; dirékt drauflós;
◊
ісці́ напрало́м mit dem Kopf durch die Wand géhen*, drauflósgehen*vi (s); durch dick und dünn géhen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Е́хаць (ТСБМ). Рус.ехать, укр.їхати, балг.яхам, серб.-харв.ја̏хати, славен.jȃhati, чэш.jeti, польск.jechać, в.-луж.jěć, н.-луж.jěś. Як аб гэтым сведчаць чэш.jeti, в.-луж.jěć, н.-луж.jěś, першаснай формай для прасл. з’яўляецца jěti/jati, якая дакладна адпавядае літ.jóti, лат.jât ’ехаць вярхом’. Іншыя індаеўрапейскія паралелі: ст.-інд.yāti ’ісці, ехаць’, ст.-іран.уāitі, хец.ііа ’ісці’. Слав. формы з x‑пашырэннем (jěxati/jaxati) адпавядаюць ітэратыўным утварэнням (Махэк₂, 221; Ваян, III, 332; Трубачоў, 6, 169–171).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Клы́паць ’марудна ісці, накульгваючы, перавальваючыся з нагі на нагу’ (ТСБМ, Нас., Мат. Гом., ТС, Др.-Падб., Нік. Посл., Сцяшк., Бір., Юрч., КЭС, лаг.). Лічыцца балтызмам. Рус.клыпаць ’тс’. Параўн. літ.klỹpti ’кульгаць’ (гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 54 з літаратурай). Але, як адзначыў Трубачоў (Эт. сл., 10, 81–82), наяўнасць серб.-харв.кли̏пати(се) ’цяжка ісці, калываючыся ад стомы’, якое можна разглядаць як адпаведнік бел.клыпаць, укр.клипати, пярэчыць версіі аб балтыйскім паходжанні апошніх слоў і робіць верагоднай гіпотэзу аб прасл.klypati, якое адпавядае літ.klū́poti ’стаяць на каленях’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наць ’зварот (да каго-небудзь)’ (Касп.). Паводле Блесэ (St. baltici, 5, 1935–1936, 16), з лат.пасі ад nokt ’ісці, прыходзіць’, што разглядаецца як лакальнае запазычанне ў межах беларускай мовы (гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разэ́ля ’неахайны чалавек’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, экспрэсіўнае ўтварэнне ад уласнага імя Разэ́ля (ад Разалія), зафіксаванага ў творах Л. Калюгі. Нельга выключыць і магчымы ўплыў літ.rė́zla ’пузаты, чараваты чалавек’, rė̃zlinti ’плесціся, павольна ісці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
но́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., накаго і без дап.
Разм. Паганяючы крыкам «но», прымушаць ісці хутчэй. [Немцы] ехалі, крадучыся, нават не некалі на коней, не гаварылі паміж сабой.Грахоўскі.Хлапчук закруціў над канём канцамі лейцаў, пачаў нокаць і цмокаць.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наўпро́ст, прысл.
Разм. Па прамой лініі, найкарацейшым шляхам; нацянькі. Шчыльней захінуўшыся плашчом, Буевіч збег з ганка і наўпрост цераз сад падаўся да калгаснай канторы.Шашкоў.— Хатка адсюль недалёка, — сказаў.. [ляснік], — з паўкіламетра, не болей, калі ісці наўпрост па балоту.В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прырэ́чча, ‑а, н.
Мясцовасць, размешчаная каля ракі, на беразе ракі. Дзьмуў моцны вецер, заносячы густым снегам Дняпро, прырэчча, Чыжыкавы сляды.Лупсякоў.У нагах стома, мокра ў абутку, бо ісці даводзіцца прырэччам, пераступаць колішнія глыбокія каналы, што заплылі тванню, зацвілі.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́меж, прысл. і прыназ.
1.прысл. Поруч, побач. Ісці помеж.
2.прыназ.зТуспалучэннізпрыназ. «з». Поруч, побач з кім‑, чым‑н. Стаць помеж з бацькам. □ Пракоп Асіна прайшоў да Вінцуся Шавеля і прысеў помеж з ім.Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)