не... (а таксама ня...), прыстаўка.
Надае слову:
1) новае, процілеглае значэнне, напр., невясёлы (сумны);
2) тое ж, але з адценнем абмежаванасці, напр., неблагі;
3) значэнне адмаўлення таго, што абазначае дадзенае слова без гэтай прыстаўкі, напр.: неакуратны, непаспяховы, недалёка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мікра...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) вельмі малы, дробны, напр.: мікраінфаркт, мікрараён, мікрафільм, мікрачасцінка, мікрааўтамабіль, мікравыбух, мікрапрацэс, мікрарухавік, мікрасістэма;
2) адна мільённая частка той адзінкі, што называецца ў другой частцы слова, напр.: мікраампер, мікраволып, мікрарэнтген.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
на́ват, часц.
1. Ужыв. для ўзмацнення сэнсавай выразнасці таго слова, да якога адносіцца.
Прыйшлі на вяселле н. з далёкіх вёсак.
2. у знач. злуч. Далучае члены сказа і сказы са знач. удакладнення, дабаўлення.
Стаяла спякота, н. лужыны высахлі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вода... (а таксама вада...).
Першая састаўная частка складаных слоў у знач.: які адносіцца да вады, да яе выкарыстання, да дзеянняў сілай вады; пішацца, калі націск у другой частцы слова падае не на першы склад, напр.: водаварот, водакарыстанне, воданепранікальны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́гаварыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.
1. што. Вымавіць, сказаць.
Гэта слова цяжка в.
2. што. Дамагчыся абяцання чаго-н. (разм.).
В. тыдзень адтэрміноўкі.
3. каму. Прабраць (разм.).
Маці выгаварыла хлапчуку за свавольства.
|| незак. выгаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ла́патнік, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).
1. Той, хто пляце і прадае лапці (уст.).
2. Той, хто ходзіць у лапцях (пра беднага селяніна; уст.).
3. Неадукаваны, некультурны, адсталы чалавек (звычайна як лаянкавае слова; пагард.).
Вахлак, л. няшчасны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чэ́сны, -ая, -ае.
1. Праўдзівы, прамы; добрасумленны.
Ч. чалавек.
Ч. ўчынак.
2. Заснаваны на правілах чэсці, добрапрыстойнасці.
Чэснае жыццё.
Чэснае імя.
3. Маральна чысты, цнатлівы.
◊
Чэснае слова — выраз, які ўпэўнівае ў праўдзівасці чаго-н.
|| наз. чэ́снасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
monosylaba
ж. лінгв. аднаскладовае слова;
odpowiadać ~mi — адказваць коратка (сцісла)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
eksplikować
незак. кніжн. тлумачыць;
eksplikować znaczenie wyrazu — тлумачыць значэнне слова
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ула́сна пабочн. слова éigentlich; létzten Éndes (урэшце);
ула́сна ка́жучы im Grúnde genómmen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)