Verbum

прыгада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Прыпомніць, узнавіць у памяці.

П. падрабязнасці здарэння.

2. каго-што. Напомніць, навесці на ўспамін.

Гэта пісьмо прыгадала мне мінулае.

3. што і каму. Прыпомніць зробленае кім-н., каб адпомсціць, пакараць за гэта (разм.).

Мы гэта табе яшчэ прыгадаем!

|| незак. прыга́дваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

разадра́ць, -здзяру́, -здзярэ́ш, -здзярэ́; -здзяро́м, -здзераце́, -здзяру́ць; -здзяры́; -задра́ны; зак. (разм.).

1. каго-што. Рэзкім рухам раздзяліць на часткі; парушыць што-н. цэлае, зрабіць драным.

Р. паперу на дробныя кавалкі.

Р. плашч.

2. каго. Пазбавіць жыцця (пра драпежных жывёл, птушак).

Воўк разадраў авечку.

3. што. Нанесці рану, драпіну.

Р. нагу аб дрот.

|| незак. раздзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

разлажы́ць², -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.

1. што. Тое, што і раскласці¹.

Р. ваду на кісларод і вадарод.

2. перан., каго (што). Давесці да маральнага падзення; дэзарганізаваць.

Р. варожую групоўку.

|| незак. расклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е іраскла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расклада́нне, -я, н. (да 1 знач.), раскла́дванне, -я, н. (да 1 знач.) і разлажэ́нне, -я, н.

Маральнае р.

сабе́², часц. (разм.).

Ужыв. пры дзеясловах або займенніках для абазначэння і падкрэслівання спакойнага, свабоднага, незалежнага дзеяння.

Еду с. і ні пра што не думаю.

Што яна с. думае?

◊

Нішто сабе (разм.) — не дрэнны.

Няхай (хай) сабе (разм.) — добра, хай будзе так.

Так сабе (разм.) —

1) нідобрае, ні дрэннае (пра каго-, што-н.);

2) проста так, несур’ёзна.

салі́ць, салю́, со́ліш, со́ліць; со́лены; незак.

1. што. Сыпаць соль у што-н. для смаку.

С. бульбу.

2. што. Нарыхтоўваць у запас у салёным растворы.

С. агуркі.

С. сала.

3. перан. Рабіць каму-н. непрыемнасці, дапякаць.

С. кпінамі.

|| зак. пасалі́ць, -салю́, -со́ліш, -со́ліць; -со́лены і засалі́ць, -салю́, -со́ліш, -со́ліць; -со́лены (да 1 і 2 знач.).

|| наз. сале́нне, -я, н.

саста́віць, -ста́ўлю, -ста́віш, -ста́віць; -ста́ўлены; зак., што.

1. Паставіць побач або ў адно месца.

С. снапы ў мэндлікі.

С. сталы ў адзін рад.

2. Атрымаць што-н. цэлае, злучыўшы асобныя часткі.

С. цягнік.

С. лякарства (перамяшаўшы кампаненты).

3. Зняць што-н. зверху.

С. вазоны з акна на падлогу.

|| незак. састаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. састаўле́нне, -я, н.

скаці́ць, скачу́, ско́ціш, ско́ціць; ско́чаны; зак.

1. каго-што. Коцячы па нахільнай паверхні, спусціць.

С. камень з гары.

С. бервяно з калёс.

2. Тое, што і скаціцца (разм.).

С. з гары на мапедзе.

3. каго-што. Коцячы, сабраць у адно месца.

С. круглякі ў кучу.

|| незак. ско́чваць, -аю, -аеш, -ае; наз. ско́чванне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

спля́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.

1. Сапсаваць што-н.; разбурыць, зруйнаваць.

Горад спляжылі ўшчэнт.

С. добрую касу.

2. што. Пра лес: вынішчыць, ссячы (разм.).

Будавалі дарогу і спляжылі ўвесь бярэзнік.

3. што. Вытаптаць, стаптаць; затаптаць, забрудзіць (разм.).

Каровы спляжылі жыта.

Усю пасцель спляжылі.

4. каго і без дап. Ударыць, пабіць (разм., груб.).

С. кіем па спіне.

схілі́ць, схілю́, схі́ліш, схі́ліць; схі́лены; зак.

1. што. Нагнуць, нахіліць; апусціць.

Жыта схіліла спелыя каласы.

2. перан., каго (што) да чаго і на што. Пераканаць у неабходнасці якога-н. учынку, рашэння.

С. сяброў да ўцёкаў.

С. выступаўшых на свой бок.

◊

Схіліць галаву — прызнаць сябе пераможаным, пакарыцца каму-, чаму-н.

|| незак. схіля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. схіле́нне, -я, н.

сыска́ць, сышчу́, сы́шчаш, сы́шча; сышчы́; сыска́ны; зак.

1. што з каго. Прымусіць вярнуць сабе што-н. пазычанае каму-н.; прымусіць заплаціць.

С. сто рублёў.

Пасвішчаш, пакуль сышчаш (прымаўка).

2. каго-што. Знайсці, адшукаць (разм.).

Чорт сем пар лапцей стаптаў, пакуль такую пару сыскаў (з нар.).

|| незак. сы́скваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. сы́скванне, -я, н. (да 1 знач.).