шту́ка ж.

1. в разн. знач. шту́ка;

ш. палатна́ — шту́ка полотна́;

не́калькі штук я́блыкаў — не́сколько штук я́блок;

адра́зу віда́ць, што ён за ш. — сра́зу ви́дно, что он за шту́ка;

2. шту́ка, проде́лка, прока́за; трюк м.;

◊ урэ́заць (устро́іць) ~ку — отколо́ть но́мер; отмочи́ть шту́ку;

у тым вось і ш. — в то́м-то и шту́ка;

стара́я ш. — ста́рая шту́ка;

гэ́та не ш. — э́то не мудрено́;

што за ш.! — э́кая не́видаль!;

вось дык ш.! — вот так но́мер!; вот так так!; вот э́то да!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

воз в разн. знач. воз, род. во́за м.;

воз дров воз дроў;

воз новосте́й перен. воз наві́н;

◊

что с во́за упа́ло, то пропа́ло посл. што з во́за упа́ла, то́е прапа́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́комый

1. (вкусный) сма́чны; (привлекательный) прына́дны; (соблазнительный) спаку́слівы;

ла́комый кусо́к прям., перен. сма́чны кава́лак;

2. (падкий) ла́сы (на што і да чаго);

ла́ком до сла́дкого ла́сы на сало́дкае (да сало́дкага).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

предвкуше́ние ср. чака́нне, -ння ср. (чаго), смакава́нне напе́рад, адчува́нне (сма́ку) напе́рад; прадчува́нне, -ння ср.; спадзява́нне, -ння ср. (на што);

в предвкуше́нии ра́достной встре́чи чака́ючы ра́даснай сустрэ́чы; адчува́ючы напе́рад ра́дасную сустрэ́чу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

притяза́ние ср. дамага́нне, -ння ср.; (претензия) прэтэ́нзія, -зіі ж.;

име́ть притяза́ние на что́-л. мець прэтэ́нзію на што-не́будзь (дамага́цца чаго́-не́будзь);

уме́рить свои́ притяза́ния зме́ншыць (стрыма́ць) свае́ дамага́нні (прэтэ́нзіі);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

окрути́ть сов.

1. абкруці́ць, мног. паабкру́чваць; (завернуть) загарну́ць, мног. пазаго́ртваць, укруці́ць, мног. паўкру́чваць (у што); (обвернуть) абгарну́ць, мног. паабго́ртваць, абвіну́ць; (обмотать) абмата́ць, мног. паабмо́тваць;

2. прост., шутл., уст. (обвенчать) абкруці́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поде́лать сов.

1. зрабі́ць; парабі́ць;

ничего́ не поде́лаешь! нічо́га не зро́біш! (не пара́дзіш!);

2. (заняться чем-л., сделать что-л.) парабі́ць, (много, неоднократно) разг. папаро́бліваць, папарабі́ць;

что поде́лать? што зро́біш?

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

приме́р

1. (образец) пры́клад, -ду м., узо́р, -ру м.;

приме́р му́жества пры́клад (узо́р) му́жнасці;

взять для приме́ра узя́ць для пры́кладу (за ўзор);

он явля́ется для нас приме́ром ён з’яўля́ецца для нас узо́рам (пры́кладам);

2. (частный случай) пры́клад, -ду м.;

приведём приме́р прывядзём (во́зьмем) пры́клад;

3. мат. пры́клад, -ду м.;

реше́ние приме́ров рашэ́нне пры́кладаў;

◊

для приме́ра для пры́кладу;

к приме́ру сказа́ть напры́клад;

4. не в приме́р а) (кому, чему) не то́е што (хто, што), не так як (хто, што) ставится в середине или в конце предложения и выделяется запятыми; (в отличие) у адро́зненне (ад каго, чаго); (в противоположность) у супрацьле́гласць (каму, чаму); не ў пры́клад (каму, чаму);

не в приме́р про́чим не то́е што (не так як) і́ншыя; б) (гораздо) зна́чна; (несравненно) непараўна́на;

его́ расска́з не в приме́р интере́снее яго́ раска́з (апо́вед) зна́чна (непараўна́на) цікаве́йшы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ну

1. межд. ну;

ну, начина́йте! ну, пачына́йце!;

ну, что же да́льше? ну, што ж дале́й?;

ну́-ка! ану́!;

ну же! ну (ану́!);

ну тебя́! разг. ну цябе́!;

ну и пого́дка! ну і надво́р’е!;

ну уж денёк! ну і дзянёк!;

ну и ну! ну і ну!;

(да) ну, неуже́ли? (ды) ну, няўжо́?;

ну не сове́стно ли вам? ну ці ж не со́рамна вам?;

ну хорошо́! ну до́бра!;

ну коне́чно ну вядо́ма;

ну нет ну не;

ну да ну так;

2. част. (в знач.: «что, если») а што, калі́…;

а ну как он прие́дет? а што, калі́ ён прые́дзе?;

ну как кто́-нибудь уви́дит а што, калі́ хто-не́будзь уба́чыць;

3. част. (в знач.: начать, давай) дава́й;

он ну крича́ть ён дава́й крыча́ць;

и ну петь і дава́й спява́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

браць, бяру́, бярэ́ш, бярэ́; бяро́м, бераце́, бяру́ць; бяры́; незак.

1. каго-што. Захопліваць рукой або чым-н. іншым, прымаць у рукі.

Б. хлеб са стала.

Б. мяшок на плечы.

2. каго-што. Авалодваць сілай кім-, чым-н.; дамагацца ў барацьбе.

Б. у палон.

Б. штурмам крэпасць.

3. каго-што. Прымаць з якой-н. мэтай, на пэўных умовах.

Б. на зборы.

Б. на работу.

4. што. Атрымліваць у сваю ўласнасць, у сваё карыстанне.

Б. таксі.

Б. усё ад жыцця.

5. чым. Перамагаць у схватцы; перамагаць з дапамогай чаго-н.

Б. хітрасцю.

6. што. Пераадольваць.

Б. бар’ер.

7. што. Спаганяць што-н.

Б. штраф.

8. Спраўна дзейнічаць (пра рэжучыя прадметы, зброю і пад.).

Брытва добра бярэ.

Стрэльба далёка бярэ.

9. Выкарыстоўваць, займаць, выдаткоўваць.

Машына бярэ многа бензіну.

10. Трымацца пэўнага напрамку; накіроўвацца.

Б. прама.

11. каго-што. Дамаўляцца аб выкарыстанні чаго-н.; аказваць падтрымку каму-н.

Б. адпачынак.

Б. пад абарону.

12. што. Купляць.

Б. білет.

13. што. Есці, піць (часцей з адмоўем).

Нічога ў рот не б.

14. Жаніцца з кім-н.

Б. за жонку.

◊

Браць голымі рукамі (разм.) — авалодваць кім-, чым-н. без асаблівых цяжкасцей.

Браць горлам (разм., неадабр.) — дамагацца чаго-н. крыкам.

Браць да сэрца (разм.) — востра ўспрымаць і перажываць за што-н.

Браць з бою (боем) — дамагацца чаго-н. энергічнымі дзеяннямі.

Браць на цыгундар (разм.) — прыцягваць да адказнасці.

Браць ногі на плечы (у рукі) (разм., жарт.) — уцякаць што ёсць сілы.

|| зак. узя́ць, вазьму́, во́зьмеш, во́зьме; во́зьмем, во́зьмеце, во́зьмуць; узя́ў, узяла́, -ло́, -лі́; вазьмі́; узя́ты; наз. узя́цце, -я, н. (да 2, 3 і 6 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)