Туліня́ цца ‘хадзіць без справы’ (Сцяшк. Сл. ), туліня́ цца , туляня́ цца ‘туляцца’ (паст. , лід. , Сл. ПЗБ ). Хутчэй за ўсё, утворана ў выніку кантамінацыі тулі́ цца ‘хавацца’ або туля́ цца ‘бадзяцца’ і туня́ цца ‘тс’, гл. Магчымая паралель — рэз’ян. tulíniti se ‘круціцца, віраваць (пра ваду)’, tulîn ‘вір’, якія Сной (Бязлай , 4, 247) адносіць да tuliti ‘корчыць, прыгібаць’, гл. туліць .
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
herú mgehen
* vi
1) абхо́ дзіць
2) расха́ джваць, паха́ джваць, хадзі́ ць туды́ -сюды́
der Kopf geht mir herú m — у мяне́ галава́ ідзе́ кру́ гам
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
uczęszczać
незак.
1. наведваць, прыходзіць;
uczęszczać do szkoły — хадзіць у школу;
2. кніжн.
uczęszczać na uniwersytet — вучыцца ва універсітэце
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
dres, ~u
м. часцей мн. цёплы
chodzić w dresie (w dresach) — хадзіць у трэніровачным (спартыўным) касцюме
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
цяга́ цца
1. (валачыцца па зямлі ) sich schlé ppen;
2. разм. заляцацца да каго -н. á chen (D
3. (шмат разоў хадзіць ездзіць куды -н. ú mtreiben* ;
4. (спаборнічаць ) sich mé ssen* , wé tteifern неаддз. vi
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
па́ ра ¹, -ы, мн. ж.
1. Два аднародныя прадметы, якія выкарыстоўваюцца разам і складаюць цэлае.
П. рукавіц.
2. Дзве штукі чаго-н. (разм. ).
П. куранят.
3. Запрэжка з двух коней.
Прыехаць на пары.
4. Дзве асобы, якія знаходзяцца, дзейнічаюць разам, аб’яднаныя чым-н. агульным.
Хадзіць парамі.
Пары танцораў.
Ён табе не п. (не падыходзіць).
5. Невялікая колькасць чаго-н. ; некалькі (разм. ).
Папрасіць на пару слоў (пагаварыць нядоўга). На пару хвілін.
◊
На пару (разм. ) — разам, удваіх з кім-н.
|| памянш. па́ рачка , -і, Д М мн. ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́ зіць , ла́ жу, ла́ зіш, ла́ зіць; незак.
1. Чапляючыся за што-н. , узбірацца на што-н. або апускацца ўніз.
Л. па дрэвах.
2. Пранікаць куды-н. паўзком, сагнуўшыся.
Л. пад стол.
3. Уваходзіць у што-н. вадкае.
Л. у ваду.
4. Забірацца праз што-н. унутр.
Л. у хату праз вокны.
5. Прабірацца куды-н. скрытна, крадучыся.
Л. у чужы сад.
6. Забірацца рукой у што-н. , шукаць, намацваць.
Л. у куфары.
7. перан. Хадзіць , снаваць дзе-н. (разм. ).
Л. па загонах.
◊
Лазіць па кішэнях — займацца кішэнным крадзяжом.
|| наз. ла́ зенне , -я, н. і ла́ жанне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Матля́ цца , матля́ тыса ’хістацца, знаходзячыся ў вісячым становішчы, вісючы, хістацца туды-сюды, з боку ў бок’ (ТСБМ , ТС ; пін. , Нар. лекс. ), ’боўтацца’ (Ян. ), ’ухіляцца ад працы, хадзіць без справы’ (шкл. , Мат. Маг. ), матля́ ць ’матаць, размахваць, хістаць чым-небудзь’ (ТСБМ , ТС ), матляну́ цца ’матнуцца, памкнуцца, паспяшацца куды-небудзь’ (Нар. Гом. ). Укр. мотля́ тися , мо́ тлятися . Да матла́ ць < мата́ ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сха́ дзка , сха́ жка ’сходка; згода, стачка’ (Нас. ), сха́ цка ’сяброўства’ (Сцяшк. Сл. ), схажа́ цца ’схадзіцца, пагаджацца’ (там жа), ст.-бел. схадзка , схажка , схадка ’збор, сходка, сустрэча, спатканне’ (Ст.-бел. лексікон ). З польск. schadzka ’тс’ (Карскі, Белорусы , 149; Булыка, Лекс. запазыч. , 38), апошняе ад schadzać (< chadzać ’хадзіць , бываць’, Борысь , 540); пад польскім уплывам фанетычна адаптаваны формы, параўн. хаджаць , гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Труня́ нне ‘лодарнічанне’ (Юрч. Вытв. ), труня́ ннік ‘гультай, бадзяга’ (Юрч. СНЛ ), труня́ цца (асудж.) ‘лодарнічаць, бадзяцца, хадзіць без справы’ (Юрч. ). Параўн. укр. тру́ нути ‘піхнуць, штурхнуць’, рус. труня́ стый ‘апрануты ў парванае адзенне’, труни́ ть ‘ісці памалу’, серб. тру́ нити ‘перашкаджаць’, што дае падставы для рэканструкцыі прасл. *truniti ‘перашкаджаць’ (Варбат, Исслед. , 557). Роднаснае літ. trỹnioti ‘церці, паціраць’ і trỹniotis ‘бадзяцца, валачыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)