вала́н

(фр. volant)

1) шарык з апярэннем для гульні ў бадмінтон;

2) тое, што і бадмінтон 1;

3) прышыўная палоска тканіны ў выглядзе брыжоў на сукенцы, спадніцы, блузцы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

каро́ль, караля́, мн. каралі́, каралёў, м.

1. Адзін з тытулаў манарха, а таксама асоба, якая носіць гэты тытул.

Іспанскі к.

2. перан., чаго або які. Манапаліст у якой-н. галіне прамысловасці і гандлю.

3. перан., чаго або які. Пра таго, хто вылучаецца сярод іншых у якой-н. галіне дзейнасці, хто дасягнуў дасканаласці.

К. пейзажу.

4. Галоўная фігура ў шахматнай гульні.

5. Ігральная карта, на якой намалявана мужчынская фігура ў кароне.

|| ж. карале́ва, -ы, мн. -ы, -ле́ў (да 1 знач.).

|| прым. карале́ўскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэо́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

1. Вучэнне, сістэма навуковых прынцыпаў, ідэй, якія абагульняюць практычны вопыт і адлюстроўваюць заканамернасці развіцця прыроды, грамадства, мыслення.

Т. пазнання.

2. Сукупнасць абагульненых палажэнняў, што ўтвараюць навуку або раздзел якой-н. навукі, а таксама сукупнасць правіл у галіне якога-н. майстэрства.

Лінгвістычная т.

Т. шахматнай гульні.

3. Думка, погляды, меркаванні аб чым-н., якія склаліся ў каго-н. (разм.).

У яго свая т. наконт гэтага пытання.

|| прым. тэарэты́чны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тэарэтычнае мовазнаўства.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

childish [ˈtʃaɪldɪʃ] adj.

1. дзіця́чы;

childish sports дзіця́чыя гу́льні;

a childish voice дзіця́чы го́лас

2. дзіця́чы; дзяці́ны, дзяці́нлівы; інфанты́льны; няста́лы;

a childish argu ment наі́ўнае разважа́нне;

childish be haviour дзіця́чыя паво́дзіны;

a childish idea несур’ёзная ду́мка;

childish mind няста́лы/няспе́лы ро́зум

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

нагуля́ць

1. (пра жывёл) Fett ánsetzen, fett wérden, im Gewícht zúnehmen*;

2. (набыць што-н у гульні) gewínnen* vt;

3. пагард (атрымаць дзіця) (nach éinem únsittlichen Lében) ein Kind kríegen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вывядзе́нне ср., в разн. знач. выведе́ние; (пятен — ещё) вы́травка ж., удале́ние;

в. скараспе́лых сарто́ў я́блык — выведе́ние скороспе́лых сорто́в я́блок;

в. плям — выведе́ние (вы́травка, удале́ние) пя́тен;

в. фо́рмулы — выведе́ние фо́рмулы;

в. мяча́ з гульні́ — выведе́ние мяча́ из игры́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ата́ка

(фр. attaque)

1) імклівы напад войск на пазіцыі праціўніка (напр. танкавая а );

2) перан. рэзкае абвастрэнне хваробы;

3) перан. хуткае і рашучае наступленне (у спрэчцы, гульні і інш ).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

экспанава́ць

(лац. exponere = выстаўляць напаказ)

1) паказваць які-н. прадмет на выстаўцы, у музеі;

2) дзейнічаць святлом на фотаплёнку, кінаплёнку;

3) ставіць шахматную фігуру пад удар у час гульні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Быга́нка ’панос’ (палес., Клім.). Палеская фанетычная форма з зыходнага *бѣганъка (да бегаць). У параўнанні з ст.-бел. бегунка, укр. бігунка, рус. бегунка ’тс’ (да апошняга гл. Кохман, Kontakty, 103), якія, здаецца, з’яўляюцца запазычаннем з польскай мовы, палескае слова — утварэнне на беларускай глебе (адпаведнасці ў польск. мове няма: польск. bieganka азначае ’род дзіцячай гульні’, гл. Варш. сл., 1, 149).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кана́ць ’паміраць, пакідаць жыццё, дажываць апошнія мінуты’, ’набліжацца да канца’ (ТСБМ, Гарэц., Сержп. Прымхі, Сцяшк., Мал.; КЭС, лаг.). Прасл. konati, утворанае ад konъ > ’канец, мяжа’ (падрабязна гл. Трубачоў, Эт. сл. 10, 181–182 і 195–196 з разборам літаратуры). Сюды ж гродз. кана́цца і беласт. кона́тісе ’цягнуць жэрабя перад пачаткам гульні’ (Нар. словатв., Сл. паўн.-зах.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)