◎ Картоплі́ска ’бульбянішча’ (Жыв. ёд.). Пры дапамозе суфікса ‑isko Nomina loci ствараюцца на польскім моўным арэале (адпаведна беларускаму і усходнеславянскаму ‑išče). Таму гэту лексему трэба лічыць паланізмам. Параўн. карта‑ плішча (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
правары́ць сов., в разн. знач. провари́ть;
ры́бу трэ́ба як след п. — ры́бу на́до как сле́дует провари́ть;
усю́ ра́ніцу п. варэ́нне — всё у́тро провари́ть варе́нье;
п. шво — тех. провари́ть шов
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
grass [grɑ:s] n.
1. трава́;
Keep off the grass.(надпіс) Па газо́нах не хадзі́ць!
2. slang марыхуа́на, «тра́ўка»
♦
not let the grass grow under your feet не адкла́дваць то́е, што трэ́ба зрабі́ць за́раз
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ґельза́ць ’кілзаць’ (Шатал.: «Каня трэба гельзаць…»). Дыялектная форма (з азванчэннем пачатковага к‑ > г‑) да кілза́ць ’тс’ (гл.), якое запазычана з польск. kiełzać. Параўн. Бел.-польск. ізал., 47–48. Гл. яшчэ ґе́лзаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапаўзці́, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. прапоўз, ‑паўзла, ‑паўзло; заг. пранаўзі; зак.
Перамясціцца, прасунуцца паўзком. Праз поле адкрытае, цераз дарогу Разведчыкам трэба прайсці, прапаўзці. Зарыцкі. [Пякарская:] Там, на граніцы, не то, што не пройдзеш, але на жываце не прапаўзеш. Гурскі. // што. Паўзком пераадолець якую‑н. адлегласць. Прапаўзці пяць метраў. □ З паўкіламетра трэба было прапаўзці па голых каменнях. Маўр. // Павольна прасунуцца, перамясціцца (пра сродкі перамяшчэння).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сабата́ж, ‑у, м.
1. Наўмысны зрыў якога‑н. мерапрыемства ўхіленнем ад удзелу ў ім ці свядомым нядобрасумленным яго выкананнем. [Кох:] — Трэба паслаць у дэпо сваіх людзей, праз якіх мы зможам ведаць усё: хто перашкаджае, адкуль ідзе сабатаж, каго трэба ліквідаваць там. Лынькоў.
2. Замаскіраванае супрацьдзеянне ў мэтах перашкодзіць ажыццяўленню чаго‑н. Сабатаж справы міру. □ [Міхась:] — Бяры сякеру і — на гумно. А не прыйдзеш, будзем лічыць гэта як сабатаж. Сіняўскі.
[Фр. sabotage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утрамбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., што.
1. Ушчыльніць і выраўняць што‑н. ударамі, ціскам. Перш чым паставіць колца, асабліва першае, хапіла марокі. Трэба было разраўняць грунт, утрамбаваць, падвесці пад ровень. Гроднеў. Зямля, дзе толькі яе не ўтапталі, не ўтрамбавалі нагамі, выгнала зялёную мураву. Сабаленка.
2. Трамбуючы, убіць у зямлю, пясок і пад. Каменне грудамі ляжала ля ям, яго трэба было яшчэ як след утрамбаваць вакол слупоў. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасе́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць і перасядзе́ць, -джу́, -дзі́ш, -дзі́ць; -сядзі́м, -седзяце́, -сядзя́ць; зак.
1. Прасядзець дзе-н. больш, чым трэба.
Пераседзеў на тыдзень даўжэй у камандзіроўцы.
2. Сапсавацца ад доўгага сядзення (пра хлеб у печы).
Хлеб пераседзеў і адпёкся.
3. каго (што). Прасядзець даўжэй за каго-н.
Перасядзеў усіх у бібліятэцы.
4. што. Прабыць дзе-н. некаторы час.
П. дождж у хаце.
5. Адседзець да здранцвення.
П. нагу.
|| незак. перасе́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прыгле́дзецца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; зак.
1. да каго-чаго і без дап. Уважліва паглядзець, каб разгледзець каго-, што-н.
П. і ўбачыць, што мясцовасць тут няроўная.
2. да каго-чаго і без дап. Уважліва разглядаючы, вывучаючы, асвойтацца з кім-, чым-н.
П. да тутэйшых парадкаў.
Да гэтага чалавека трэба добра п.
3. Прывыкнуць глядзець у якіх-н. умовах.
Вочы прыгледзеліся ў поцемках.
|| незак. прыгляда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і прыгля́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пяць¹, пяці́, Т пяццю́, ліч. кольк.
1. Лік, лічба і колькасць 5.
2. Тое, што і пяцёрка (у 2 знач.).
Напісаў сачыненне на п.
◊
Ні ў пяць ні ў дзесяць (разм.) — ні туды ні сюды, не так, як трэба.
Зрабіў ні ў пяць ні ў дзесяць.
|| парадк. пя́ты, -ая, -ае (да 1 знач.).
◊
Пятае цераз дзясятае і з пятага на дзясятае (разм.) — пераходзячы непаслядоўна ад аднаго да другога.
Расказаць пятае цераз дзясятае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)