учапі́цца, учаплю́ся, учэ́пішся, учэ́піцца; зак.
1. за каго-што, у каго-што. Моцна ўхапіцца за каго-, што-н. або ўплесціся за што-н., у што-н.
У. за борт машыны.
У. ў валасы.
2. за што. Зачапіцца за што-н.
Кручок вуды ўчапіўся за водарасці.
3. чым за што. Закрануць што-н. у час руху.
У. воссю калёс за шула варот.
4. перан., за што. Тое, што і ухапіцца (у 2 знач.).
У. за думку.
5. за кім-чым. Далучыцца самавольна, без папярэдняй згоды да тых, хто ідзе куды-н.
За намі ўчапіўся сабака.
|| незак. учэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чарвя́к, -а́, мн. -і́, -о́ў і чэ́рві, чарве́й, м.
1. Беспазваночны жывёльны арганізм з доўгім мяккім целам, без канечнасцей і ярка выражанай галавы.
2. перан. Пра нікчэмнага, агіднага чалавека (пагард.).
3. перан., чаго. Пра пачуццё або стан, які працяглы час турбуе, назаляе.
Яго мучыў ч. нуды.
4. Від шрубы для перадачы вярчэння ў некаторых механізмах (спец.).
○ Дажджавы чарвяк — чырвоны земляны чарвяк.
Раснічныя чэрві — клас плоскіх чарвей з целам, пакрытым раснічкамі.
Шаўкавічны чарвяк — вусень тутавага шаўкапрада.
◊
Замарыць чарвяка (разм.) — злёгку перакусіць, прагнаць голад.
|| памянш. чарвячо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (у 1—3 знач.).
|| прым. чарвяко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і чарвя́чны, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.).
Чарвячная перадача.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
tense
I [tens]
1.
adj.
1) ту́га наця́гнуты
a tense rope — ту́га наця́гнутая вяро́ўка
2) напру́жаны
tense nerves — напру́жаныя нэ́рвы
a tense moment — напру́жаны мо́мант
2.
v.t.
1) мо́цна, ту́га наця́гваць
2) напру́жваць
He tensed his muscles — Ён напру́жыў муску́лы
II [tens]
n., Gram.
час -у m. (дзеясло́ва)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
абнулі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
абнулі́цца |
абнуля́цца |
| Прошлы час |
| м. |
абнулі́ўся |
абнулі́ліся |
| ж. |
абнулі́лася |
| н. |
абнулі́лася |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
абнулі́ўшыся |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паад’яда́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
паад’яда́ецца |
паад’яда́юцца |
| Прошлы час |
| м. |
- |
паад’яда́ліся |
| ж. |
- |
| н. |
паад’яда́лася |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
паад’яда́ўшыся |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пагры́мліваць
дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
пагры́млівае |
- |
| Прошлы час |
| м. |
пагры́мліваў |
- |
| ж. |
- |
| н. |
пагры́млівала |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
пагры́мліваючы |
Крыніцы:
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дзяньдзю́ліць
‘марнаваць час, займацца абы-чым’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дзяньдзю́лю |
дзяньдзю́лім |
| 2-я ас. |
дзяньдзю́ліш |
дзяньдзю́ліце |
| 3-я ас. |
дзяньдзю́ліць |
дзяньдзю́ляць |
| Прошлы час |
| м. |
дзяньдзю́ліў |
дзяньдзю́лілі |
| ж. |
дзяньдзю́ліла |
| н. |
дзяньдзю́ліла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
дзяньдзю́ль |
дзяньдзю́льце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
дзяньдзю́лячы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
залё́тваць
‘час ад часу прылятаць’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
залё́тваю |
залё́тваем |
| 2-я ас. |
залё́тваеш |
залё́тваеце |
| 3-я ас. |
залё́твае |
залё́тваюць |
| Прошлы час |
| м. |
залё́тваў |
залё́твалі |
| ж. |
залё́твала |
| н. |
залё́твала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
залё́твай |
залё́твайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
залё́тваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
каагулява́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
каагулю́ю |
каагулю́ем |
| 2-я ас. |
каагулю́еш |
каагулю́еце |
| 3-я ас. |
каагулю́е |
каагулю́юць |
| Прошлы час |
| м. |
каагулява́ў |
каагулява́лі |
| ж. |
каагулява́лі |
| н. |
каагулява́ла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
каагулю́й |
каагулю́йце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
каагулю́ючы |
| прош. час |
каагулява́ўшы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падгало́дваць
‘час ад часу галадаць’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
падгало́дваю |
падгало́дваем |
| 2-я ас. |
падгало́дваеш |
падгало́дваеце |
| 3-я ас. |
падгало́двае |
падгало́дваюць |
| Прошлы час |
| м. |
падгало́дваў |
падгало́двалі |
| ж. |
падгало́двала |
| н. |
падгало́двала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
падгало́двай |
падгало́двайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
падгало́дваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)