АРС НО́ВА
(лац. ars nova літар. новае мастацтва),
прагрэсіўны кірунак у французскай і італьянскай музыцы 14 ст.; процілеглы тэрміну арс антыква (лац. ars antiqua старое мастацтва), які мае на ўвазе муз. мастацтва да пач. 14 ст. Тэрмін узнік каля 1320 у выніку дыскусіі паміж прадстаўнікамі новага мастацтва (Іаан дэ Мурыс, Філіп дэ Вітры) і старога (Якаб Льежскі) і адлюстраваў пералом, што адбыўся ў франц. музыцы таго часу. У сучасным музыказнаўстве тэрмін «арс нова» часта выкарыстоўваюць у значэнні шырокай гісторыка-стылявой катэгорыі, якая характарызуе зах.-еўрап. музыку 14 ст. як новы этап у развіцці муз. мастацтва на шляху ад сярэднявечча да Адраджэння. Гал. рысы: адмаўленне ад выкарыстання выключна жанраў царк. музыкі і зварот да свецкіх вак.-інстр. камерных жанраў (ронда, балада, вірэле ў Францыі, балаты, мадрыгалы, качы ў Італіі), збліжэнне з бытавой песеннасцю, выкарыстанне розных муз. інструментаў.
т. 1, с. 503
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
маста́к, ‑а, м.
1. Творчы работнік у галіне выяўленчага мастацтва (жывапісец, графік, скульптар). Мастак-дэкаратар. Мастак-карыкатурыст. □ Пакуль мастак піша партрэт Роліча, я размаўляю з старым рыбаком. В. Вольскі.
2. Чалавек, які творыць у галіне мастацтва, літаратуры. Мастак слова. □ Чорны — раманіст-эпік, мастак-мысліцель, мастак-інтэлектуаліст. Для яго адным з важнейшых прынцыпаў быў прынцып гістарызму. Дзюбайла.
3. Пра таго, хто дасягнуў высокай дасканаласці ў якой‑н. справе. [Сушылаў] не толькі ўмеў паляваць і рыбачыць, але і гатаваць быў мастак. Шамякін. [Глеб:] — Гаварыць ты не мастак, гэта я ведаю, а думаць над сваім жыцыём кожны павінен. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вяду́та
(іт. veduta)
жанр выяўленчага мастацтва або канкрэтны твор, які адлюстроўвае від мясцовасці, пейзаж, часцей архітэктурны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
камедыягра́фія
(ад камедыя + -графія)
1) камедыйнае пісьменніцкае мастацтва;
2) сукупнасць камедыйных твораў народа, пэўнай эпохі, пісьменніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кла́сіка
(лац. classicus = першакласны)
творы літаратуры і мастацтва, якія маюць сусветнае прызнанне, вякамі зберагаюць сваё значэнне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ліцэ́нцыя
(польск. licencja, ад лац. licentia = права, дазвол)
адступленне ад агульнапрынятых правіл (звычайна ў галіне мастацтва).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мельпаме́на
(гр. Melpomene = імя апякункі трагедыі, адной з дзевяці муз у старажытнагрэчаскай міфалогіі)
сімвал сцэнічнага мастацтва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
радые́камента́рый
(ад радыё- + каментарый)
каментарый па пытаннях палітыкі, эканомікі, мастацтва або спорту, які перадаецца па радыё.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нятле́нны, ‑ая, ‑ае.
Уст.
1. Які не паддаецца гніенню, тленню. Нятленныя мошчы.
2. перан. Які ніколі не знікае; вечны. Літаратурны твор — гэта не толькі праўдзівы дакумент эпохі, а такім ён павінен быць абавязкова, але і нятленны помнік мастацтва. Юрэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эстэ́т, ‑а, М ‑тэце, м.
1. Прыхільнік адарванага ад жыцця «чыстага мастацтва», эстэтызму (у 1 знач.).
2. Паклоннік, прыхільнік усяго прыгожага, вытанчанага. І хоць Назарчук і не быў чыстым эстэтам, усё ж сузіранне гэтага хараства лагодзіла яго душу. Сабаленка.
[Ад грэч. aisthētēs — які ўспрымае, адчувае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)