галіме́тр
(ад гр. hals, halos = соль + -метр)
прыбор для вымярэння канцэнтрацыі раствораў кухоннай солі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кало́рыя
(ад лац. calor, -loris = цеплыня)
пазасістэмная адзінка вымярэння колькасці цеплыні, роўная 4,1868 джоўля.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кефаламе́трыя
(ад гр. kephale = галава + -метрыя)
сістэма вымярэння галавы чалавека пры дапамозе антрапаметрычных інструментаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кліно́метр
(ад гр. klino = нахіляю + -метр)
прыбор для вымярэння нахілу адхонаў насыпу, крэну судна.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пермеа́метр
[ад англ. permea(bility) = пранікальнасць + -метр]
прыбор для вымярэння магнітных характарыстык ферамагнітных матэрыялаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спектро́метр
(ад спектр + -метр)
аптычны прыбор для вымярэння спектраў пры дапамозе фотаэлектрычных прыёмнікаў выпрамянення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тыпаметры́я
(ад гр. typos = адбітак + -метрыя)
друкарская сістэма вымярэння элементаў шрыфту і наборных форм.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эклі́метр
(ад гр. ekklima = адхіленне + -метр)
геадэзічны інструмент для вымярэння вуглоў нахілу на мясцовасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ві́нкель ’дэталь у плузе, да якой прымацоўваюцца падэшва і паліца’ (маст., Шатал.), усх.-беласт. vʼínkʼel (Смул.) ’вугольнік для вымярэння вуглоў’ (Сцяшк. МГ, Інстр. II, БРС, КТС). Укр. вінкель ’вугольнік’, рус. винкель ’тс’, польск. winkiel ’вугольнік’. Запазычана з ням. Winkel ’вугал, вугольнік’. Пра шлях запазычання меркаваць цяжка, таму што ў помніках ст.-бел. пісьменнасці слова не адзначана; у рус. літаратурнай мове яно фіксуецца з 1709 г. У бел. гаворкі лексема вінкель магла трапіць з мовы рамеснікаў (нямецкіх каланістаў) або праз польскую мову значна раней.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лаг 1 ’жэрдка, якую прыстаўляюць да воза і коцяць па ёй дрэвы’ (Жд. 2) < прасл. lagъ < lagati ’класці’, якое з’яўляецца ітэратыўным дзеясловам да łožiti ’класці’ (Бернекер, 683).
Лаг 2 ’прыбор для вымярэння хуткасці руху судна або пройдзенай ім адлегласці’ (ТСБМ) < з гал. log ’тс’ праз рускую мову (гл. Фасмер, 2, 445).
Лаг 3 ’борт судна’ (ТСБМ) < рус. лаг ’рад гармат на адным борце карабля’ < гал. laag ’тс’ (Матцэнаўэр, Cizí sl., 235) ці з ням. Lage ’сукупнасць гармат на адным борце судна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)