абагульне́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. абагульняць — абагульніць.

2. Агульны вывад, правіла, заснаваныя на вывучэнні асобных фактаў, з’яў. Шырокія абагульненні. Схільнасць да абагульненняў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шыракала́пы, ‑ая, ‑ае.

Які мае шырокія лапы. Потым «Волга» ўляцела спачатку ў драбналессе, а праз якія пяць хвілін да дарогі падступілі вялікія шыракалапыя елкі. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шыро́кі, -ая, -ае.

1. Вялікі ў папярочніку.

Шырокая вуліца.

Шырока (прысл.) раскрыць вочы (таксама перан.: здзівіцца).

2. Пра адзенне: прасторны.

Куртка шырокая ў плячах.

3. Які займае сабой вялікую прастору, мае вялікую працягласць.

Шырокія стэпы.

Наступаць шырокім фронтам.

4. Размашысты, свабодны.

Ш. крок.

Ш. жэст (перан.: пра высакародны ўчынак са знешняга боку).

5. перан. Вялікі па колькасці, ступені, ахопу, размаху і пад., масавы.

Шырокая сетка школ.

Шырокія паўнамоцтвы.

Тавары шырокага ўжытку.

6. перан. Вялікі, неабмежаваны, разнастайны на выбар.

Шырокая начытанасць.

Шырокая праграма навуковых даследаванняў.

У шырокім сэнсе слова (у самым агульным разуменні).

7. перан. Не абмежаваны ў праяўленні, выяўленні чаго-н., з размахам.

◊

Жыць на шырокую нагу — багата, раскошна.

Шырокая натура — пра шчодрага, адкрытага, таварыскага чалавека.

|| наз. шырыня́, -і, ж. (да 3—7 знач.) і шыро́касць, -і, ж. (да 7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ліно́леум, ‑у, м.

Тоўстая непрамакальная тканіна, насычаная спецыяльным саставам, якая ужываецца для пакрыцця падлогі, абіўкі сцен і пад. Шырокія калідоры засланы лінолеумам і плюшавымі дарожкамі. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пялёстак, ‑тка, м.

Асобны лісток з вяночка кветкі. [Кветка] ўлюбёна падстаўляла сонцу свае чатыры шырокія глянцавітыя пялёсткі. Быкаў. Зося нахіляецца, зрывае рамонак, паволі шчып[а]е бялюткія пялёсткі. Шынклер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

широ́кий в разн. знач. шыро́кі;

широ́кая у́лица шыро́кая ву́ліца;

широ́кий пиджа́к шыро́кі пінжа́к;

широ́кий экра́н шыро́кі экра́н;

широ́кие сте́пи шыро́кія стэ́пы;

широ́кие пла́ны шыро́кія пла́ны;

в широ́ком смы́сле у шыро́кім сэ́нсе;

◊

жить на широ́кую но́гу жыць як пан; жыццё як мёду піццё.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

rozległy

rozległ|y

вялізны; шырокі;

~y widok — шырокі від;

~e stosunki — шырокія сувязі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

бульва́р, ‑а, м.

Шырокія прысады на гарадской вуліцы, звычайна пасярэдзіне яе. Я ўсю Беларусь абышоў, Агледзеў яе гаспадарку: Ад шыры калгасных палёў Да мінскіх бульвараў і паркаў. Матэвушаў.

[Фр. boulevard.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

угну́ць, угну, угнеш, угне; угнём, угняце; зак., што.

Тое, што і увагнуць (у 1, 2 знач.). Скуратовіч раптам угнуў плечы так, што яны сталі шырокія і круглыя. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Барабаны ’рукавы сарочкі з папярочнымі на іх зверху чырвонымі палосамі’ (Шн., 3). Не вельмі ясна. Магчыма, першапачаткова ’шырокія надуўныя рукавы’ (як барабаны). Параўн. таксама стракатую фарбу барабанаў. Цікава, што рус. (разан.) бараба́н — гэта ’папяровы карункавы ўзор’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)