чака́нка ж., в разн. знач. чека́нка;
мане́ты но́вай ~кі — моне́ты но́вой чека́нки;
ша́бля з залато́й ~кай — са́бля с золото́й чека́нкой;
падары́ць ~ку — подари́ть чека́нку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насе́чка, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. насячы, насекчы.
2. Зарубкі, шурпатасці, нарэзкі на паверхні чаго‑н. Напільнік — гэта стальны шпень са спецыяльнай насечкай.
3. Узор, выразаны на металічнай (або іншай) паверхні ці вылажаны іншым металам (або іншым матэрыялам). Шабля з сярэбранай насечкай. □ І гатова для вуздэчкі Серабрыстая насечка. Шушкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Утвараць шорах, шум трэннем. Касіў лёгка, спорна. Тады-сяды спыняўся, шаркаў мянташкай і зноў шырока расстаўляў ногі і махаў, махаў. Калодзежны. // Разм. Закранаць што‑н. з шумам. Шабля звісала і шаркала аб падлогу.
2. Прыстаўляць адну нагу да другой, стукаючы абцасам аб абцас (пры паклоне, вітанні і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
була́т
(цюрк. bulat, ад перс. pūlād = сталь)
1) вугляродзістая сталь, якая вызначаецца высокай цвёрдасцю, пругкасцю, вязкасцю, зносастойкасцю, своеасаблівай структурай і ўзорыстасцю паверхні;
2) гіст. клінок (меч, шабля, кінжал) з такой сталі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
збро́я, -і, ж.
Усякі сродак, прыстасаванне, тэхнічна прыгоднае для нападу ці абароны, а таксама сукупнасць такіх сродкаў.
Агнястрэльная з.
Халодная з. (шабля, кінжал, нож і пад.). Стралковая з. (ружжо, рэвальвер і пад.). Артылерыйская з. (гармата, гаўбіца і пад.). Ядзерная з.
Абараняцца са зброяй у руках.
Ідэйная з. (перан.). Скласці зброю (перан.: здацца; высок.). Узняць зброю (пачаць вайну або паўстаць са зброяй у руках; высок.). Бразгаць зброяй (пагражаць вайной; кніжн.).
|| прым. збро́евы, -ая, -ае і збро́йны, -ая, -ае.
Зброевая (збройная) майстэрня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апра́ва, ‑ы, ж.
1. Рамка, абалонка, у якую ўстаўляецца што‑н. Заскочыла ў хату Аленка.., зірнулася ў люстэрачка ў бляшанак, аправе і на вуліцу выйшла. Колас. // Рамка ці што‑н. падобнае, што з’яўляецца аздобай чаго‑н. Шабля ў сярэбранай аправе.
2. Тое, што акружае як рамка. У раскошнай аправе праменняў з’явілася сонца. Самуйлёнак.
3. Металічнае пакрыццё, якое аздабляе абраз; абклад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чвяк, выкл.
Разм.
1. Выкарыстоўваецца гукапераймальна для абазначэння характэрнага гуку, які ўтвараецца пры хадзьбе па гразі, забалочаным месцы. Чвяк, чвяк, хлюп... Чвяк, чвяк, хлюп... Гэта Света пайшла па лініі ў сваіх гумавых боціках. Пташнікаў.
2. у знач. вык. Ужываецца паводле знач. дзеясл. чвякаць — чвякнуць. Момант — і афіцэр выхватвае шаблю. Высока ўзняты бліскучы клінок і ... чвяк. Афіцэрская шабля далёка ў бок адлятае, выбітая з рук мужыцкім бічом. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sword [sɔ:d] n. меч; ша́бля; шпа́га; рапі́ра; ша́шка;
draw the sword выма́ць меч, ша́блю; пачына́ць вайну́;
sheathe the sword укла́дваць меч у но́жны; канча́ць вайну́;
cross the swords скрыжава́ць мячы́; змага́цца
♦
put smb. to the sword lit. знішча́ць каго́-н.;
a/the sword of Damocles lit. дамо́клаў меч
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
блі́снуць сов., однокр., в разн. знач. блесну́ть, взблесну́ть, сверкну́ть;
~нула мала́нка — блесну́ла (взблесну́ла, сверкну́ла) мо́лния;
~нула ша́бля — блесну́ла (сверкну́ла) са́бля;
б. вачы́ма — блесну́ть (сверкну́ть) глаза́ми;
удалечыні́ ~нуў аге́ньчык рыба́цкай ло́дкі — вдали́ блесну́л огонёк рыба́чьей ло́дки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кліно́к, ‑нка, м.
1. Памянш. да клін (у 1, 2 і 4 знач.).
2. Вострая частка халоднай зброі; лязо. Таргаваць клінок. Клінок шаблі. // Пра кінжал, шаблю і пад. Грышка моцна сціснуў рукою востры клінок, які вісеў з правага боку. Чарот. Момант — і афіцэр выхватвае шаблю. Высока ўзняты бліскучы клінок і... чвяк. Афіцэрская шабля далёка ўбок адлятае, выбітая з рук мужыцкім бічом. Колас.
3. Трохвугольная торбачка для прыгатавання сыру. З толькі што выцягнутых з печы збанкоў адкідвала ў клінкі адтопленае малако Андрэіха. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)