паку́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Курыць не спяшаючыся, зрэдку або час ад часу. [Ціток:] — Поўнае сяло казакоў, а ён сабе ўлез у снапы і пакурвае. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піло́цкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пілота. Пятрусь вылез з пілоцкай кабіны крыху збянтэжаны — ён не чакаў, што яго будзе сустракаць усё сяло. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
village [ˈvɪlɪdʒ] n.
1. вёска, сяло́; мястэ́чка;
a village school вяско́вая шко́ла;
a village life вяско́вае жыццё
2. the village жыхары́ вёскі, вяско́ўцы;
The whole village came to the party. Уся вёска прыйшла на вечарыну.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Серадсяло́, серэдсело́ ‘цэнтральная частка сяла’ (ТС). Параўн. серб. сре́дсело ‘месца пасярод сяла, дзе адбываюцца сустрэчы, танцы’, харв. srȅdselo ‘тс’, балг. дыял. сретце́ло ‘тс’, макед. сретсе́ло ‘сярэдзіна сяла; плошча ў цэнтры сяла’. Відаць, незалежнае ўтварэнне на базе спалучэння сяро́д сяла́ ‘пасярод сяла’, параўн. хата була серэд села (ТС), гл. сярод і сяло, з якога шляхам субстантывацыі ўзнік назоўнік, структурна ідэнтычны літ. vidùkaimė ‘сярэдзіна вёскі’, параўн. vidur̃ ‘сярод’ і kajmas ‘вёска, сяло’. Гл. Цыхун, БЛ, 5, 50.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вечаро́вы, ‑ая, ‑ае.
Такі, які бывае вечарам; вячэрні. Вечаровы змрок. Вечаровая цішыня. □ Бывала, у летнія вечары, як толькі клаліся змрокі, сяло пачынала жыць другім, вечаровым жыццём. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слабада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. слабо́ды і (з ліч. 2, 3, 4) слабады́, -бо́д, ж.
1. гіст. Паселішча або гарадскі квартал у Расіі, Беларусі і Украіне ў 11—18 стст., жыхары якога не былі прыгоннымі або часова вызваляліся ад падаткаў.
2. Вялікае гандлёвае ці прамысловае сяло; адасобленая частка вялікага сяла.
3. Пасёлак ля горада; прыгарад (уст.).
|| памянш. слабо́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.
|| прым. слабадскі́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
белако́ры, ‑ая, ‑ае.
З белай карой. Над Абалянкаю сяло, дзе белакорая, адна, як ветразь ранніх зім і лет, стаіць бярозка ля акна, з якога мне адкрыўся свет. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сяльча́нін разм. ’сельскі жыхар, селянін; аднавясковец’ (ТСБМ), ст.-бел. сельча́нинъ (?), параўн. Т. скл. сельча́ном (XVI ст., Карскі, 1–3, 147), рус. сельча́нин ’жыхар сяла’, стараж.-рус. сельчанинъ ’тс’. Дэрыват ад сяльцо́ ’невялікае сяло, пасяленне’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.) < сяло, гл. Адзначаецца экспансія ў сучаснай рускай мове фарманта ‑чане, ‑чанин у адтапанімічных утварэннях на *‑janinъ (Трубачоў, Этимология–1980, 4), што магло паўплываць і на пашырэнне такіх утварэнняў у беларускай мове, параўн. мінча́нін, гамяльча́нін. Менш верагодна другаснае ўтварэнне ад сяля́к ’селянін’ (Ласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
з-па́-над, прыназ. з Р.
Ужываецца пры ўказанні на кірунак руху з прасторы, якая знаходзіцца над месцам, названым залежным словам. Там, угары,.. з-па-над Нёмна сяло глядзела. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малазяме́льны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае дастатковай колькасці зямлі для вядзення сельскай гаспадаркі. Мікуцічы — сяло вялікае, вядомае ва ўсёй акрузе. Стаіць на пясках каля Нёмана. Народ тут бедны, малазямельны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)